Feyziye Mektepleri Işık Okulları, başlattığı Ana-Baba Okulu uygulamasıyla velilerle öğrenciler arasında daha sağlıklı bir diyalog kurulması için çalışmalar yapıyor. Ergenlik dönemini konu alan seminerlerin hedefi, bu zorlu dönemin aile için de çocuk için de kolay atlatılır hale getirilmesi.

Ana-babalar için bile olsa her okul çeşitli ders notları gerektiriyor. Aşağıdaki metin, Ana-Baba Okulu’nun ergenlik dönemine ilişkin ders notlarından oluşuyor…

Ergenlik dönemi nedir?

Çocukluktan yetişkinliğe geçmeye çalışan gençlerin bunu başarabilmesi için doğal olarak kendi başına hareket etmeyi öğrenmesi, kendi kararlarını vermesi gerekir.

Kendine has karakter oluşumunu gerçekleştirebilmesi için böyle davranması doğal olarak gereklidir. Bunun aksi aslında sorundur.

Gençlerin bu durumuna anlayış göstermeli, onların fikirlerine değer vermeli, artık bir yetişkin gibi görüp onların sözlerine ve kararlarına saygı duyulmalıdır.

Tabii ki anne baba olarak bazı haklı endişeleriniz olacaktır, gerektiği zaman kendi fikirlerinizi ve koruyuculuğunuzu çocuğunuzun kabul edeceği bir tarzda belirtmeniz gerekir.

Bazı kurallar onlara da açıklanarak beraber konulmalı, kuralların gerekliliği üzerine fikir tartışması şeklinde karşılıklı konuşmalar yapılmalıdır.

Hiçbir zaman, kendi düşüncelerinizi baskı yolu ile kabul ettirmeye kalkmamalısınız. Baskı yolu seçildiğinde genç ya içe kapanacak ya da aileden uzaklaşıp kendisine uygun akran gruplarına katılacaktır.

Ergenlerin içindeki bağımsız yetişkin olma duygularının etkisiyle yapılması gereken en doğal şeyleri bile sadece kendisine yap denildiği için yapmayacaktır. Hâlbuki böyle bir emir verilmese, karışılmasa kendisi zaten yapacaktır.

Böyle bir durumda sabretmek, yapılması gereken şeyi kendiliğinden yapmasını beklemek en doğru hareket olacaktır. Ergen zaman içinde kendi gelişimini tamamlayarak bu konudaki hassasiyetini bırakacaktır.

Bu sorunun temelinde oğlunuz ya da kızınızla şimdiye kadarki iletişim tarzınız yatıyor olabilir.

Aileler bazen çocuklarının büyüdüğünü zamanında fark edemez ve onlara hala küçük çocuk gibi davranmaya farkında olmadan devam ederler.

Her zaman yapıp yapmaması gereken şeyleri söyler, seçimlerinde fazla müdahaleci olurlar, çocuklarının fikirlerini ciddiye alıp dinlemezler.

Otorite altında boğulan genç sonunda, isyan edip, kendisi gibi ailesine isyan bayrağı açmış, ailesiyle bağları kopmuş, anne babalara göre -kontrolden çıkmış- gençlerle arkadaşlık etmeye başlar.

Bu durum karşısında çocuğunuzu acele karşınıza almalı ve konuşmalısınız, fikirlerini öğrenin bundan böyle nasıl olması gerektiğine beraberce karar verin, nasihat tarzı konuşmalardan kaçınarak onunla karşılaşabileceği sonuçlar hakkında konuşun ve seçim hakkını ona bırakın.

Sorunu yine de çözemiyorsanız, size yardım edebilecek bir uzmana beraberce gidebilirsiniz.

Ergenler kendilerini olduğu gibi kabul eden, sevgi, saygı gösteren, desteğini her zaman kendisinden esirgemeyen bir aileye ihtiyaç duyarlar.

Eleştiren, nasihat eden, desteğini bazı şartlara bağlayan, aile tutumlarına karşı aşırı tepkili olurlar.

Davranışları yargılanan, çevresindekiler tarafından sürekli eleştirilen ergenler, büyüklerinin kendisini anlamadıklarını düşünerek onlardan uzaklaşır.

Kendisini içinde rahat edeceği, anlayış ve hoşgörü bulabileceği çevresindeki en yakın gruba yöneltir. Böyle bir grubu dahi bulamayan gençlerde ise psikolojik bozukluklar oluşmaya başlar.

Aile olarak çocuklarınızla ilgilenmeli davranışlarını ancak çok gerektiğinde onları kırmayarak değerlendirmeli her zaman ailenin değerli bir üyesi olduklarını onlara sık göstermelisiniz.

İlerlemiş durumlarda uzman desteği önemlidir.

Ergenlerin bağımsız davranmaya ihtiyaçları vardır. Ancak bu istediği gibi davranması gerektiği anlamına gelmez.

Ebeveynin, sınırları ve kuralları diğer ebeveyn ile konuşarak kararlaştırması ve her ikisinin aynı şekilde ifade etmesi, kendi aralarında çelişki yaratmaması gerekir. Fakat, bu kuralların neden konduğu, bu kurallar karşısında ne hissettiği (pozitif ve negatif), bu kurallar karşısında bazı esneklikler konuşularak anlatılabilmelidir. Yani esas olan ebeveynin çocuklarına duygularını ifade edebilmesi için sabır gösterebilmesi, kendilerini anlatabilmelerine izin vermesi, farklı düşüncelerini anlayışla karşılaması ve genel sınırları çiğnemelerine karşı bunu ergeni incitmeden sabırla yapabilmesi esastır.

Katı kuralların zararları olduğu kadar kuralsızlığın, sınırsızlığında zararları vardır. Aşırı serbestlik, kişiliği daha oturmamış ve hayat tecrübesi olmayan ergenin geri dönüşü olmayan yanlışlara sürüklenmesine sebep olabilir.

“Nasıl sınır çekilir? Nasıl sabır gösterilir? Nasıl iletişim kurulur? Nasıl konuşulur?” gibi konularda yardıma ihtiyaç duyarsanız, bir uzmana danışmak olası sorunları oluşmadan engellemenize yardımcı olabilir.

Eleştiri nasihat gibi yöntemler ters etki yapar. Nasihat yerine aktif dinleyici olmak gerekir.

Ergenin duygularını anlayabilmek, sevinç ve üzüntülerinden haberdar olmak, duygularını paylaşmak gerekir.

Ergene emir vermek yerine fikir vermek daha yapıcıdır.

Tehdit, baskı gibi yöntemler isyana, yalana, evden kaçmaya yöneltir.

Esnek, sabırlı ve sevgi dolu büyükler bu dönemde gençlerin vazgeçilmez ihtiyacıdır.

Sevgi ve güven dolu bakış, güler yüz, tatlı söz gencin en büyük ihtiyaçlarından biridir.

Ana-baba ne yapabilir?

Ergenlerdeki başarı ve başarısızlığı vurgulamak yerine, dengeli bir bakış geliştirmek daha doğru olur. Ergenin eksiklerinin suçlayıcı, yargılayıcı olmayan bir dille yapılması, ergenin kişiliği yerine sadece yanlış yapılan davranışın vurgulanması

Örneğin, çok dağınıksın! demek yerine, okuldan gelince çantanı kapının önünde yere atmamanı ve odana götürmeni istiyorum demek.

Konuşmalarınızda korkutma ve tehditten uzak durun.

Her bir çocuğunuz ile yalnız zaman geçirmeye, keyifli aktiviteler yapmaya özen gösterin

Onları geleceğin yetişkinleri olarak görün.

Büyümelerine ve dış dünyaya hazırlanabilmeleri için gereken becerileri geliştirmelerine yardım edin.

Ergenler bu dönemde yetişkinlere, anne- babalarına her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaçlarını asilikleriyle, hırçınlıklarıyla, bedenleriyle haykırırlar.

Bu nedenle çocuklarınızın hırçınlığı sizin ebeveynliğinizin bir derecelendirmesi değildir, kendinizi kötü hissetmenize, güveninizi yitirmenize izin vermeyin. İyi anne baba olma arzunuz için çocuklarınızı disiplin edebilmek adına daha baskıcı, daha sert, aşırı sevgi dolu, aşırı hassas, aşırı arkadaş vb olmaktan kaçının. Bu donemde en önemli beceri sabırlı, sakin, dengeli, aşırılıklardan uzak olmayı başarmanızdır. Çünkü ergen demek, ne söylerseniz tersini yapmak demektir. Bu nedenle sizin sakin ve dengeli olmayı başarmanız, hormonel dengesizliği içinde kimliğini bulmaya çalışan çocuğunuz için bir model olacak ve bu fırtınalı süreçte sizi sakin ve güvenilir bir liman olarak görebilecektir.

Ergenlik dönemi sorunları ne kadar yoğun olursa olsun, gençler olumlu desteklenirse, dönemin sonlarında kendiliğinden, çoğunlukla geçer, bazı durumlarda 22–23 yaşına kadar devam edebilir.

Bu dönemin sağlıklı geçirilebilmesi için anne babanın sabırlı, sakin ve dengede olması gerekir.