Advertisement

Yazar: Prof. Dr. Barbaros Ilıkkan

Aşılar: ROTAVİRÜS AŞISI

Rotavirüs tüm yaş gruplarında ateş, kusma ve ishal yakınmalarıyla seyreden enfeksiyon etkenidir. Çok sayıda virüs ve bakteri, çocukluk dönemindeki barsak enfeksiyonu nedeni olabilir, rotavirüs bunlar arasında sık görülenler grubundadır. Çoğunlukla hafif seyreder, %2 olguda hastanede sıvı uygulaması gerekebilir. Rota aşısı 2006 yılından itibaren uygulanmaktadır. Aşı uygulamasının 15. haftadan önce başlaması ve toplam 3 dozun  7. aydan  önce tamamlanması önerilmektedir. Kan ürünü alanlarda, aşıya karşı allerjik reaksiyon görülen çocuklarda kullanılmamaldır, hasta  çocuklarda aşı uygulaması ertelenmelidir. Hafif ishal ve kusma sık  görülen yan...

Devamı…

Aşılar: BCG AŞISI

BCG aşısı zayıflatılmış canlı aşıdır. BCG ile bağışıklama çocuklarda tüberküloz enfeksiyonlarının ciddi komplikasyonlarını azaltıyor gibi görünmektedir. Dünyada uygulanan BCG aşıları içerik ve etkinlik açısından farklıdır. Koruyuculuk aşı tipine %20-80 arasında değişmektedir. Ülkemizde aşı uygulaması 2. ayda ve tek doz yapılmaktadır. Her ülkenin yaklaşımı farklıdır. Örneğin ABD’de aşı risk gruplarına uygulanmaktadır, tüberküloz hastasıyla yakın temas olasılığı olan çocuklar aşılanmaktadır. Ciddi yan etkisi olmayan bir aşıdır; %1-2 olguda deri altında apse ve o bölgede lenf büyümesi görülebilir. Nadiren kemik ucu büyüme bölgelerinde enfeksiyon...

Devamı…

Aşılar: PNÖMOKOK AŞISI

Bakteri tüm yaş gruplarında orta kulak enfeksiyonu, menenjit ve zatürre, sinüzite konjuktivit nedenidir. Etken oldukça yaygın olarak toplumda bulunmaktadır. Özellikle üst solunum yollarında yerleşik bulunur ve bu yolla yayılabilir. Enfeksiyon 2 yaş altı çocuklarda ve yaşlılarda daha sık görülmektedir. Bakterinin 90 dan fazla tipi vardır. Uygulanan aşılar içinde en sık enfeksiyon etkeni olan tiplerinin antijenleri bulunmaktadır.  Uygulamadaki aşı programı 2. ayda başlar ve toplam 15. aya kadar toplam 4 doz uygulanır. Aşıya karşı allerjisi olanlarda, difteri  aşısına allerjisi bulunanlarda uygulanmamalıdır. Aşı sıklıkla iştahsızlık, aşı yerinde kızarıklık ve ateş nedeni olabilir. Ciddi allerjik  reaksiyon nadiren...

Devamı…

Aşılar: SU ÇİÇEĞİ AŞISI

Tüm yaş gruplarında görülebilen bir hastalıktır. Çok bulaşıcı olduğu için çoğunlukla çocukluk hatta yenidoğan döneminde geçirilir. İnsandan insana hava yoluyla ve döküntüler içindeki sıvıyla bulaşır. Ciddi deri enfeksiyonları ve zatürreye neden olabilir, nadiren de beyni etkileyebilir. Anneden geçen antikorlar korumadığı için yenidoğan döneminden itibaren görülebilir. Aşı uygulaması 1 yaşında ve 4-6 yaşında iki doz önerilmektedir. Aşı içinde bulunan jelatin ve neomycine allerjisi olanlarda kullanılmamalıdır. Hastalık durumlarında ve gebelikte önerilmez. Aşı yerinde şişlik ve ateş sık görülen yan etkilerdir. Nadiren havale ve zatürre nedeni...

Devamı…

Aşılar: HEPATİT A AŞISI

Tüm yaş gruplarında sık görülen bir enfeksiyondur. Ortam hijyeninin bozuk olduğu ülkelerde sık görülen bir enfeksiyondur. Sıklıkla karaciğeri tutar ve sarılıkla ortaya çıkar, ve 1-2 ayı süren hastalık durumu nedeniyle evde ve hastanede bakım gerektirebilir. Koruyucu amaçlı aşı iki yaşında sonra 6 ay arayla 2 doz uygulama önerilmektedir. Daha evvel aşı olmayanlar riskli bölgelere seyahat edeceklerse 1 ay önceden aşı önerilir. Hepatit A geçiren kişiyle temasda bulunanlara da koruyucu amaçla hemen ilk doz aşı uygulanması yapılır. Başka bir aşıya karşı allerjisi olanlara bu aşı önerilmemektedir. Hamilelere aşı uygulaması sakıncalı değildir. Aşı uygulamasından sonra 1-2 gün süren, aşı yerinde şişlik, baş ağrısı, iştahsızlık, yorgunluk...

Devamı…

Aşılar: HEPATİT B AŞISI

Enfeksiyon etkeni olan hepatit B virüsü insandan insana kan ve vücut sıvılarıyla bulaşır. Bu nedenle bulaşıcılık gebelik döneminde plasenta yoluyla bebeğe geçebilir veya erişkinlerde cinsel ilşki, insan ısırığı veya kan ürünleriyle bulaşabilir. Ülkemizde taşıyıcılık %5-7 civarındadır. Bu oldukça yüksek bir orandır ve aşılanmayan bireylerin ciddi tehdit altında olduğunu gösterir. Enfeksiyon etkenine maruz kalanların %10’u kronik karaciğer hastalığı ve siroz gelişimi nedeniyle korunması gereken hastalık grubundadır. Hastalık durumunda sık görülen bulgular iştah kaybı, halsizlik, ishal ve kusma, sarılık, eklem ve kaslarda ağrıdır. Aşı uygulamasıyla %80 üzerinde koruyuculuk sağlanmaktadır. Taşıyıcı anne gebeliğinde doğumdan hemen sonra bebeğe hem aşı hem de hepatit B’ ye etkili immunglobulin uygulaması önerilmektedir. Aşı uygulaması doğumda, 1 ve 6. aylarda olmak üzere toplam 3 doz...

Devamı…

Aşılar: KABAKULAK-KIZAMIK-KIZAMIKÇIK

Son 20 yılda uygulanmaya başlayan bir karma aşıdır. Üç aşı da canlı virüs aşısıdır. Bu aşıyla ilgili kamuoyunda ve sanal ortamda, uygulanmasında sakıncaları nedeniyle tartışmalar süregelmektedir. En popüler olan tartışma otizme neden olduğu iddiasıdır. Ancak bu iddia henüz bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Kızamık Aşı öncesi dönemde görülen en sık döküntülü enfeksiyon hastalığıdır.Yüksek ateş, öksürük, vücutta döküntü, burun akıntısı ve konjuktivit hemen hemen herzaman görülen belirtilerdir. Bu dönemde menenjit, beyin iltihabı ve zaturre gibi komplikasyonları nedeniyle milyonlarca ölüme neden olmuştur. Yaygın aşı uygulamalarıyla günümüzde az sayıda olguyla karşılaşılmaktadır ancak tekrarlayabilen salgınlar nedeniyle aşı uygulamasına titizlikle devam edilmelidir. Uygulama kabakulak ve kızamıkçık aşıları ile beraber tek enjeksiyon şeklinde yapılmaktadır. Kabakulak Çocukluk döneminin en sık rastlanılan enfeksiyonlarındandır, çoğunlukla tükürük bezlerini ve daha az sıklıkla vücuttaki diğer bezleri (pankreas, testisler) etkiler. En önemli özelliği olguların &30-50’sinin fark edilmeden geçmesidir. Bunun yanında menenjit ve kalıcı sağırlık , kısırlık gibi önemli komplikasyonları vardır. Kızamık ve kızamıkçık ile beraber üçlü aşı şeklinde uygulanır. Kızamıkçık Çocukluk çağında sık görülen ateş ve hafif seyreden döküntülü bir enfeksiyon hastalığıdır. En önemli risk gebeliğin ilk haftalarında bu hastalığı geçiren bebeklerin ağır organ anomalileri ile doğma olasılığıdır. Bu nedenle çocukluk dönemi dışınde gebelik öncesi dönemde aşı uygulamasıda düşünülebilir. Uygulama Kabakulak-kızamık-kızamıkcık aynı enjeksiyonda uygulanır. İlk doz 12. ay, 2. doz 4-6 yaşlarında uygulanır. Jelatin ve neomycin allerjisi olanlarda uygulanmamalıdır. Hastalık durumlarında aşı ertelenmelidir. Aşı gebelikte uygulanmaz. Tüm aşılar gibi allerjik reaksiyona neden olabilir....

Devamı…

Aşılar: Karma Aşı

Çocukluk döneminde uygulanan en eski aşıdır. İçeriği yıllar içerisinde değişerek ve geliştirilerek günümüzdeki şeklini almıştır. Difteri, tetanoz, boğmaca, çocuk felci ve hemofilus influenza tip B’den oluşan beşli karma aşıdır. Polio hariç diğerleri bakteri aşısıdır. Polio ağızdan kullanılan aşıdan farklı olarak inaktif bir aşıdır ve hastalığa neden olma riski yoktur. Boğmaca aşısını oluşturan antijenlerin içeriği de son yıllarda değiştirilmiştir ve beyin dokusuna olumsuz etkileri ortadan kaldırılmıştır. Bu nedenle günümüzde ileri yaşlarda da kullanılmaktadır. Difteri Kuşpalazı adıyla da bilinen difteri yaygın aşılama programları sayesinde günümüzde hemen hiç görülmeyen hasta grubundandır. Bakteri vücuda solunum yollarıyla girer ve üst solunum yollarında büyük membranlar yaparak yerleşir ve bu arada salgıladığı toksinleriyle vücuda zarar verir. Bu membranlar ana solunum yolunu tıkayarak (larenks) ve toksinleriyle kalbi olumsuz etkileyerek ölüme neden olabilir. Hastalık durumunda tedavisi erken dönemde fark edilerek antibiyotik tedavisi ve gerekli koşullarda antitoksin uygulamasıdır. Tetanoz Toksinleriyle kas ve sinirleri etkileyen ve ölümle sonlanabilen bir hastalıktır. Doğada yaygın olarak bulunan bakteri çoğunlukla  yaralanma sonucunda ciltten vücuda girer, bu nedenle yaralanma riski yüksek meslek gruplarında, çocuklarda ve yenidoğan döneminde göbek kordonu hijyenik olmayan malzemelerle kesildiğinde sıklıkla görülür. Bakteri ürettiği toksinlerle vücut kaslarında devamlı kasılmalara ve ağır yaralanmalarda sıklıkla ölüme neden olur. Yaygın aşı uygulaması ve yara temizliği konusunda son yıllardaki gelişmeler nedeniyle hemen hiç rastlanmamaktadır. Ancak doğadan hiç kaybolmayacak bir enfeksiyon etkenidir. Aşılama programı yaşam boyu aksatılmamalıdır. Boğmaca Yenidoğan dönemi ve süt çocukluğunda özellikle tehlikeli olan ve...

Devamı…

Aşılar: TEMEL BİLGİLER

Aşı, yaşamımızı olumsuz etkileyen, ciddi kalıcı etkileri olabilen ve tüm dünyayı etkileyebilecek kadar kolay yayılan enfeksiyon etkenlerine karşı koruyucu amaçlı bir uygulamadır. Aşılamada genel prensip enfeksiyon etkeninin (bakteri, virüs ve diğerleri) yapısında bulunan değişik maddeler içeren ve zararlı etkileri ortadan kaldırılmış bir ürünün insan vücuduna dışarıdan verilerek o etkene karşı kendinin koruyucu maddeler (antikor) üretmesi ve bu yeteneği hafızasında tutmasını sağlamaktır. Aşılama konusunda temel sorun geçirilen hastalıklar gibi yaşam boyu bağışıklık sağlamamasıdır, bu nedenle belirli aralıklarla tekrarı gerekebilir. Aşı içinde aktif bağışıklığı sağlayan antijenler yanında sulandırma sıvısı, koruyucular, stabilize edici maddeler ve antibiyotikler olabilir. Bazı aşılara ise aktivitesini artırmak için antijenlere bağlanan maddeler ilave edilmiş olabilir. Yine bağışıklık uyarısını güçlendirmek için aluminyum gibi ilave maddeler kullanılabilir. Bu maddeler sık olmasada allerji nedeni olabilir. Aşılar bireye ulaşıncaya kadar belirli sıcaklıklarda korunmalıdır. Bu nedenle üretildiği yerden bireye uygulanıncaya kadar uygun koşullarda saklanmalıdır. Bu konuda firmanın soğuk zincir konusundaki önerilerine uyulmalıdır. Aşı uygulamasında en önemli nokta öncelikle uygulandığı ülke veya bölgede veya bireylerde gerekliliğine karar vermektir. Uygulanan aşının etkinliği yüksek olmalı ve yan etkileri mümkünse olmamalı, veya ihmal edilebilir düzeyde olmalıdır. Toplumun aşılanması kararı alındığında hedef olabildiğince geniş bir kısıma uygulamak olmalıdır; çünkü hedef, sadece bireyleri hasta olmaktan korumak değil aynı zamanda hastalığın yayılmasını engellemek ve ortadan kalkmasını sağlamaktır. Geçmişe bakıldığında aşı uygulamasıyla çiçek, çocuk felci ve difteri gibi ölümcül ve sakat bırakıcı hastalıkların neredeyse tamamen ortadan kalktığını görüyoruz. Günümüzden 30 yıl...

Devamı…