Orta ve Doğu Avrupa ile Orta Asya’da milyonlarca engelli çocuğun haklarına dikkat çeken UNICEF, Engelli Hakları Sözleşmesi’nin imzalanmasını ve engelli çocukların kurumlara yerleştirilmesi uygulamasının son bulmasını istedi.

UNICEF Orta ve Doğu Avrupa ile Orta Asya’da milyonlarca engelli çocuğun “görünmez durumda” olduğunu bildirdi.

“Dünya Çocuklarının Durumu 2013” başlıklı UNICEF raporunda, engelli çocukların yaşamaları ve gelişmelerinde anahtarın “en erken yıllardan başlayarak hizmetlere yeterli erişim, ailelerin özenli bakımı altında büyüme ve kendi bulundukları yerlerde okula devam etmeleri” olduğu belirtiliyor.

UNICEF’in aktardığı bilgilere göre, bölgedeki engelli çocuk sayısı 5,1 milyon olarak tahmin ediliyor.

“Temel bir çocuk hakkı olmasına karşın bu çocukların 3,6 milyonu resmi kayıtlarda yer almamaktadır ve sonuçta bu çocuklar kendi toplumlarında kayıp, dışlanmış durumdadır.“Kayıtlarda yer alanlar ise devlete ait kurumlara gönderilmekte, bir başka çocuk hakkından daha yoksun kalarak okula gidememektedir.”

Sözleşme

Rapor, tüm hükümetlere yönelik olarak Engelli Hakları Sözleşmesi’ni (EHS) imzalamaları, onaylamaları ve etkili biçimde uygulamaları çağrısını bir kez daha yineliyor. Sözleşme Şubat 2013 itibarıyla 128 ülkeyle birlikte Avrupa Birliği tarafından da imzalandı. Bu bölgede ise imzalayan ülke sayısı ise 15. Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan sözleşmeyi imzalayıp henüz onaylamamış durumda, Belarus ve Tacikistan ise sözleşmede imzası bulunmuyor.

Öneriler

EHS’nin onaylanmasını isteyen UNICEF’in konuyla ilgili önerileri anahatlarıyla şöyle:
* Kapsamanın önündeki tüm engelleri kaldırılması. Burada bir algı değişikliği gerekmektedir: Engelli çocukların aktif varlığı ve sesi yalnızca kendilerine yarar sağlamakla kalmayacak, bir bütün olarak toplumu da ileriye götürecektir. Çünkü böylece herkes çeşitliliğin ve hoşgörünün değerini daha fazla kavrayacaktır.
* Güvenilir ve karşılaştırılabilir veriler üretilmesi. Bu veriler, tüm çocukların haklarını ve kapsanmasını tanıyan planlamalara ve kaynak tahsisine yol göstermek üzere gereklidir. Tüm çocuklar kapsanmadıkça ve engelli çocuklar da görünür kılınıp kendi topluluklarının faal üyeleri olarak hesaba katılmadıkça toplumlar eşitlikçi olamaz.
* Yeni yerleştirmelere izin verilmemesi ve engelli çocukların kurumlara yerleştirilmesi uygulamasının son bulması.

UNICEF ve hükümetler aileden ayrılmayı ve üç yaşından küçük çocukların büyük kurumlara yerleştirilmesini önlemek üzere aileleri destekliyor.

Bölgedeki kurumlarda, birçoğu engelli olmak üzere 600 bin çocuk bulunuyor.

* Engelli çocukların mümkün olduğu kadar kısa sürede tespit edilmesi ve temel hizmetler almalarının sağlanması.
Böylece çocuklar potansiyellerini eksiksiz gerçekleştirebilecekleri düşünülüyor. Eldeki kanıtlar, en küçük (0-3) yaş grubundan engelli çocukların bölgedeki birçok ülkede uzman bakımı ve hizmetlerinden yoksun olduğunu teyit ediyor.
* Tüm çocukların bulundukları yerlerdeki okullara gitme haklarının güvence altına alınması. Böylece çocuklar, engelli olsunlar olmasınlar, gerektiğinde kişilere göre uyarlanmış ek destek sağlanmak üzere hep beraber aynı sınıflarda eğitim görebilecekler.