Yeni yayımlanan bir UNICEF raporu bugünkü gidişatın sürmesi durumunda, dünyanın, Bin yıl Kalkınma Hedefi dörde (beş yaş altı ölüm hızının 2015 yılına kadar üçte iki oranında azaltılması) ulaşamayacağını gösteriyor. Daha kötüsü, bugünkü eğilimlerin sürmesi durumunda bu hedefe ulaşılması 2018 yılında bile mümkün olmayacak.
Bu konuda harekete geçilmemesinin bedeli alarm verici ölçüde ağırdır: Küresel topluluğun ilerlemeleri hızlandırmak için hemen harekete geçmemesi durumunda 2015 ile 2028 yılları arasında 35 milyon çocuğun daha önlenebilir nedenlerden dolayı ölüm riski bulunmaktadır.
Bu, kötü haberdi. Ancak raporda iyi haberlere de yer verilmekte. Rapor, çocuk yaşatma alanında çarpıcı ilerlemeler sağlanmasının mümkün olduğunu göstermektedir. Küresel ölçekte, yıllık beş yaş altı ölüm sayısı 1990 yılında tahminen 12,6 milyon iken 2012 yılında yaklaşık 6,6 milyona düşmüştür. Son 22 yıl içinde dünya kaybedilebilecek yaklaşık 90 milyon yaşamı kurtarmıştır.
UNICEF Genel Direktörü Anthony Lake konuya ilişkin şunları söyledi:
“Evet, sağlanan ilerlemeyi kutlamalıyız. Ancak hedefe ulaşmak için yapılacak bunca çok şey varken neyi nasıl kutlayabiliriz? Diğer taraftan, ilerlemeyi hızlandırabiliriz, bunun nasıl yapılabileceğini de biliyoruz, ama bunun için de yeni bir ivedilik duygusuyla hareket etmemiz gerekiyor.”
Bundan bir yıl kadar önce Etiyopya, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri hükümetleri Çocuk Yaşatmayı Sahiplenme: Yenilenen bir Söz girişimini başlatmıştı. Bu girişim, çocukların kolaylıkla önlenebilecek nedenler yüzünden ölmelerine son vermeyi hedefleyen küresel bir çabaydı.
Bugüne dek çocuk yaşatma alanındaki ilerlemeleri hızlandırma taahhüdünde bulunan bu girişime 176 hükümet katılmıştır. Yüzlerce sivil toplum örgütü, dinsel grup ve kişi de en son kalan çocuğa bile yaşama iyi bir başlangıç fırsatı tanınmasını öngören bu ortak hedefe destek vaat etmiştir.
Çocuk Yaşatmayı Sahiplenme: Yenilenen bir Söz 2013 İlerleme Raporu 1990’dan bu yana çocuk ölümlerindeki eğilimleri incelemekte, beş yaş altı ölümlerinin başlıca nedenlerini analiz etmekte, çocukların yaşamını kurtarmaya yönelik ulusal ve küresel çabalara bakış sunmaktadır. Bugüne dek sağlanan ilerlemelerin gerisinde hükümetlerin, sivil toplumun ve özel sektörün kolektif çabaları yatmaktadır. Ayrıca, maliyet açısından makul, etkililiği kanıtlanmış müdahalelerin de bu ilerlemede önemli bir payı bulunmaktadır. Bunların arasında şunlar da yer almaktadır: İlaçlanmış sivrisinek cibinlikleri, ilaçlar, aşılar, doğru emzirme, ek besin takviyeleri ve tedavi amaçlı besinler, ishal vakalarında sıvı tedavisi ve temiz su ve sanitasyona daha yaygın erişim.
Rapor, alt gelir düzeyindeki ülkeler dâhil olmak üzere bütün ulusal gelir dilimlerinde ve dünyanın tüm bölgelerinde önlenebilir çocuk ölümleri sayısında büyük azalmalar olduğuna işaret etmektedir. Nitekim 1990 yılından bu yana çocuk yaşatma alanında en büyük kazanım sağlayan ülkeler dünyanın en yoksul ülkelerinden bazılarıdır. Bangladeş, Etiyopya, Liberya, Malavi, Nepal ve Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti gibi çocuk ölüm hızlarının yüksek olduğu az sayıda alt gelir grubu ülkesi 1990’a göre beş yaş altı ölüm hızlarını daha şimdiden üçte iki oranında ya da daha fazla azaltmıştır ve dördüncü Bin yıl Kalkınma Hedefine son tarih olan 2015’ten önce ulaşmıştır.
Küresel olarak bakıldığında, 1990’lardan bu yana yıllık azalma hızının üç katına çıkmasıyla birlikte iniş daha da hızlanmıştır. Sahra Güneyi Afrika da azalış hızını artırmıştır. Yıllık azalma hızı, 1990’ların başından bu yana beş kattan daha fazla artış göstermiştir. Son yedi yıl içinde Doğu ve Güney Afrika beş yaş altı ölüm hızını 2005-2012 döneminde yılda yüzde 5,3 azaltarak dünyada bu alanda en iyi performans sergileyen bölgeler arasında yer almıştır.
Buna karşılık, dünyadaki diğer bölgelerle karşılaştırıldığında Batı ve Orta Afrika çocuk yaşatma alanında en az ilerleme kaydeden bölgelerdir. Bu iki bölge aynı zamanda en yüksek ölüm hızına sahiptir ve yeni doğan her sekiz çocuktan hemen hemen biri beş yaşına gelmeden ölmektedir. Batı ve Orta Afrika 1990’dan bu yana yıllık çocuk ölümleri sayısında azalma sağlayamamıştır.
Zatürre, ishal ve sıtma tüm dünyada çocuk ölümlerinin başlıca nedenleri arasındaki yerini korumaktadır ve bu üç hastalık her gün yaklaşık 6 bin çocuğun yaşamına mal olmaktadır. Bu ölümlerin yarısında yetersiz beslenmenin de payı vardır.
Doğumdan sonraki ilk ay yeni doğan bir çocuk için en kritik dönemdir. 2012 yılında, çoğu önlenebilir nedenler yüzünden olmak üzere üç milyona yakın bebek doğumdan sonraki ilk ay içinde ölmüştür.
Bu yıkıcı eğilimlerin durdurulması, Binyıl Kalkınma Hedeflerinde de özetlendiği gibi, birden çok cephede ivedilikle harekete geçilmesini gerektirmektedir: Yoksulluğun azaltılması, anne ölümlerinin azaltılması, eğitimin ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin yaygınlaştırılması ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması.
Anthony Lake şöyle demektedir: “İlerleme sağlanabilir ve sağlanmalıdır. Uyumlu ve kararlı çabalar, sağlam stratejiler, yeterli kaynaklar ve güçlü siyasal kararlılık annelerin ve çocukların yaşatılması için bir arada seferber edildiğinde, çocuk ölümlerinde büyük azalmalar sağlanması mümkün olmanın ötesinde aynı zamanda ahlaki bir zorunluluktur.”
Editörlere not:
Ülkelerde sağlanan ilerlemelerden örnekler
•Bangladeş’te, bağışıklamanın yaygınlaştırılması, ishalde ağızdan sıvı tedavisine başvurulması ve A vitamini takviyeleri sayesinde beş yaş altı ölüm hızı 1990 yılından 2012 yılına yüzde 72 azalmıştır. Halk sağlığı çalışanlarının oluşturduğu ağın genişletilmesi hem sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmış hem de sağlık tesislerinin daha fazla kullanılmasını sağlamıştır. Kadınların güçlendirilmesi, annelerin eğitilmesi, ana sağlığının iyileştirilmesi ve yoksulluğun azaltılmasına yönelik olarak uygulanan stratejiler de çocuk ölümlerinin azaltılmasına katkıda bulunmuştur.
•Brezilya’da çeşitli taktiklere birlikte başvurulması sayesinde beş yaş altı ölüm hızı 1990’dan 2012’ye yüzde 77 oranında azalmıştır. Başvurulan taktikler arasında, sağlık hizmetlerinin yerel topluluklar düzeyinde verilmesi yönündeki çabalar, sanitasyon koşullarında sağlanan iyileşmeler, annelerin bilgilendirilmesi, anne sütüyle emzirmenin desteklenmesi ve bağışıklamaların yaygınlaştırılması yer almaktadır.
• Eylem Çağrısının eş sponsorlarından Etiyopya beş yaş altı ölüm hızını azaltmada büyük mesafe kaydetmiştir. 1990’dan bu yana sağlanan azalma yüzde 67’dir. Etiyopya’da uygulanan sağlık hizmetlerini yaygınlaştırma programı, ücra yörelerde yaşayan çocuklara ve annelere kaliteli hizmetler götürülmesinde halk sağlığı çalışanlarının ne kadar önemli bir yeri olduğunu gösteren bir örnektir. 2004 yılında başlatılan program kapsamında halen ücretleri hükümet tarafından ödenen 38 bin kadın sağlıkçı görev yapmaktadır. UNICEF bu programı aşı muhafaza donanımı, doğum yatağı ve tıbbi malzemeleri sağlayarak, sağlıkçıların eğitimlerine katkı sunarak desteklemektedir. Program kapsamında ayrıca ileri derecede akut malnütrisyon, ishal, sıtma ve zatürre tedavileri de yapılmaktadır.
Çocuk Yaşatmayı Sahiplenme: Yenilenen bir Söz hakkında
Yenilenen bir Söz, Her Kadın Her Çocuk stratejisini ileriye taşımayı amaçlayan küresel bir harekettir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon tarafından başlatılan bu strateji, tüm dünyadaki kadınların ve çocukların sağlığını geliştirmeye yönelik küresel bir eylem seferberliği öngörmektedir. Yoğun girişimler ve tanıtım-savunu çalışmalarıyla önlenebilir anne, yenidoğan ve çocuk ölümlerindeki azalmaların daha da hızlandırılması hedeflenmektedir.
Hareket, Etiyopya, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri hükümetlerinin UNICEF’le işbirliği halinde Haziran 2012’de gerçekleştirdikleri üst düzey bir forum olarak Çocuk Yaşatma Eylemi Çağrısı’ndan doğmuştur. Amaçlanan, çocuk yaşatma alanındaki ilerlemenin daha da hızlanmasını sağlayacak yolların araştırılmasıdır. Hükümet, sivil toplum ve özel sektörden ortaklar Eylem Çağrısı üzerine çocuk yaşatma alanındaki kararlılıklarını bir kez daha pekiştirmişlerdir.
Yayıncıların dikkatine: Bangladeş, Brezilya, Etiyopya ve Uganda ile ilgili yeni video haberler ve b-roll için tıklayın.
UNICEF hakkında
UNICEF, dünyanın 190 ülke ve bölgesinde erken çocukluktan ergenliğe kadar olan dönemdeki çocukların hayatta kalması ve gelişmeleri için onlara destek olmaktadır. Dünyanın gelişmekte olan ülkelerine yönelik en büyük aşı tedarikçisi olan UNICEF, çocuk sağlığı ve beslenmesini, temiz su ve temizlik hizmetlerini, tüm erkek ve kız çocuklar için kaliteli temel eğitimi ve çocukların şiddet, istismar ve AİDS’ten korunmasını desteklemektedir. UNICEF tamamen gönüllülük esasına dayalı olarak bireyler, işletmeler, vakıflar ve hükümetler tarafından finanse edilmektedir. UNICEF hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.
Bizi Twitter ve Facebook’tan izleyin
Daha fazla bilgi için:
Sema Hosta, UNICEF Türkiye İletişim Bölümü Başkanı +90 312 454 1000, shosta@unicef.org
Kate Donovan, UNICEF Medya, 1 212 326 7452 kdonovan@unicef.org
Iman Morooka, UNICEF Stratejik İletiler, 1 212 326 7211 e-mail: imorooka@unicef.org
