Catherine Salmon’la birlikte The Secret Power of Middle Children (Ortanca Çocuğun Gizli Gücü) adlı kitabı yazan Katrin Schumann, kitapla ilgili soruları cevaplıyor.

Ortanca çocuklarla ilgili genel kanaat nedir?

Genellikle görmezden gelinen, bu nedenle dikkat çekmek istemeyen, hırsları olmayan, dünyaya olumsuz gözlerle bakan, aidiyet duyguları olmayan çocuklar olarak görürler. Bir başka deyişle “ortanca çocuk sendromu” denilen bir şeyden rahatsız oldukları düşünülür. Oysa Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre ortanca çocuklar, büyük ve küçüklere göre çok daha mantıklı, daha az saldırgan ve belki daha az konuşkanlar.

Ortanca çocuklarla ilgili sizin görüşünüz ne?

Ortancalar duvarlarda ya da kayalıklarda yetişen çiçekler gibidir diyebilirim. Her şeyden önce sosyalleşme kapasiteleri çok büyük ve çok iyi takım oyuncuları… Eğer ortanca çocuk biraz mesafeli ve cana yakın olmaktan uzak olsaydı, ortak işler yapmaya ve arkadaşlarına güvenmeye bu kadar açık olur muydu? Ayrıca pek çok başarılı lider ortanca çocuktur. ABD başkanlarının yüzde 52’si ortanca çocuklardır. Martin Luther King Jr, Abraham Lincoln ve Madonna da ortanca ocuklar. Gördüğünüz gibi her biri son derece yaratıcı ve liderlik yeteneğine sahip.

Öte yandan ortanca çocukların kimi zaman hem aileleri hem de araştırmacılar tarafından görmezden gelindikleri doğru. Aslında böyle olması uzun vadede onlar için son derece yararlı bile diyebiliriz. Çünkü bu şekilde diğer çocuklara oranla daha bağımsız olabiliyorlar. Çerçevenin dışına çıkıyor, daha az baskı hissediyorlar, bununla birlikte başkalarıyla empati yetenekleri de çok gelişiyor. Bu da onlara sosyalleşmede ve özellikle iş hayatlarında büyük bir avantaj sağlıyor.

Ayrıca ortanca çocukların daha az hırslı oldukları da çok doğru değil. Genellikle ilk çocukların hırslı ve girişken olduklarını düşünürüz, çünkü aileler ilk çocuklarını daha çok ön plana çıkartırlar. Ortanca çocuklarsa prensiplerine daha bağlıdırlar. Örneğin adalet duyguları son derece gelişkindir. Toplumsal meselelere çok duyarlıdırlar. Geleneksel işlerde de başarılı olabilirler, ama yenilikçilik kapasitelerinden dolayı liderlik nitelikleri de yüksektir. Bill Gates de bir ortancadır.

Ortanca çocukları diğerlerinden ayıran özellikler nedir?

Bir kere muhteşem müzakerecilerdir. Enver Sedat ve Nabisco’nun CEO’su Michale Gerstner ortanca çocuklardır. Başkaları bildik yöntemleri denerken, onlar kendi yöntemlerini geliştirirler. Ve bu konuda dikkatli olmalı, çünkü ortanca çocuklar büyük manipülatörlerdir. Her iki tarafın taleplerini görüp empati kurmak suretiyle ortaya çıkabilecek tepkileri kontrol altına alırlar. Tartışmalarda kurdukları mantık zinciriyle başarılı olurlar. Ayrıca ailedeki herkesten daha sabırlıdırlar.

Değişim konusunda isteklidirler. Çünkü risk almayı severler, dahası yeni tecrübelere de açıktırlar. Örneğin Charles Darwin de bir ortanca çocuktur. Yapılan bir araştırmada, ortanca çocukların okulda yapılan bilimsel deneylere, ilk çocuklara oranla yüzde 85 daha ilgili oldukları görülmüş.

En önemli özelliklerinden biri de adalet duygularının gelişkinliği. Adil olmak ve adaleti sağlamak için ellerinden gelen her şeyi yaparlar.

Peki ortanca çocukların en büyük dezavantajları neler?

İnsanların kendileri hakkındaki negatif düşünceleriyle başa çıkmak için diğer çocuklara oranla çok daha fazla çalışmak zorundalar. Zaten genellikle bu yüzden oldukça karizmatik kişiliklerdir. Kimi zaman özgüvenlerinin kolayca yaralanabildiğini görürsünüz, çünkü en büyük ve en küçük olmak gibi doğuştan gelen bir özellikleri yoktur. İdare etmeye çalışırken kendi egolarını zedeleyebilirler. Fakat şunu da görmek lazım. Yüksek bir özgüven şimdilerde hep söylendiği gibi her durumda iyi bir şey olmayabilir. Kendini bilmek çok daha önemlidir ve ortanca çocuklar kendilerini çok iyi tanırlar. Yeni araştırmalar yüksek özgüvenin akademik başarı getirmediğini gösteriyor mesela. Şunu da akılda tutmalı: Özgüven başarı ve başarısızlıkla ölçülen bir şey değil, zamanla ve kendini tanıyarak oluşması gereken bir özellik. Gene araştırmalar ileri yaşlardaki ortanca çocukların, küçüklere oranla daha özgüvenli olduğunu ortaya koyuyor. Ve son olarak ortanca çocuklar çatışmadan hele bir çatışmanın ortasında kalmaktan hiç hoşlanmazlar. Bu yüzden bazen ortaya çıkan bir problemi tarif etmek yerine, uzak kalmayı, üzerini örtmeyi, görmezlikten gelmeyi tercih edebilirler ki bu da evlilik ve iş ilişkilerinde onları zorlayabilen bir özellik.

Ortanca çocuklarla ilgili yaptığınız araştırmada sizi en çok ne şaşırttı?

Yaptığımız araştırma bize ortanca çocukların evliliklerinde daha mutlu olduklarını gösterdi. Bunun sebebini anlamak mümkün, çünkü çatışma yaratabilecek meseleleri görmezlikten gelmeyi tercih ediyorlar. Ayrıca örneğin en küçük çocuklara oranla daha liberal olduklarını gördük ortancaların ki bunu beklemiyorduk. İlkelerine bağlı olmakla birlikte ortanca çocuklar, kendi çocuklarını daha özgürlükçü, kendi seçimlerini yapabilecekleri bir düzende yetiştirmeyi tercih ediyorlar. En küçük çocuklarsa, büyüdüklerinde çocuklarını şımartan ebeveynlere dönüşüyorlar.

Ortanca çocuk olarak büyümek erişkinlikte hayatı nasıl etkiliyor?

Ailenizdeki konumunuz, iş yerinizde insanlarla nasıl ilişkiler kurduğunuzu doğrudan doğruya belirliyor. Ortanca çocuklar daha esnekler, takım kurucular, ama aynı zamanda sosyal ve bağımsızlar. Ayrıntı düzeyinde yönetilmeye ihtiyaçları yok. Ayrıca eleştirel nitelikleri de çok gelişkin.

Büyüdüklerinde iyi öğretmenler, aktörler, toplumsal hizmet görevlileri ve diplomatlar oluyorlar. İzole edildikleri işlerde pek tutunamıyorlar, örneğin onlardan çok iyi bilgisayar programcısı çıkmıyor. Kendilerine yetki verildiğindeyse her detayı kontrol etmek istiyorlar.

Empati yetenekleri onlarda aşırı strese neden olabiliyor. Bu yüzden iyi savcı olmalarını beklemek doğru değil, ama çok iyi savunma avukatı oluyorlar.

Müzakereci nitelikleri romantik ilişkilerde de çok işe yarıyor.

Ortanca çocuklara bir tavsiyeniz var mı?

Ebeveynlerinizden gördüğünüz ilginin en büyük ve en küçük çocuğa oranla daha az olması daha az sevildiğiniz anlamına gelmiyor. Özgüven size peşin peşin verildiği zaman değil, tırnaklarınızla kazıyarak elde ettiğiniz zaman anlamlı bir özellik. Öte yandan kimi zaman insanlara sırtınızı dönmeyi de denemelisiniz. Herkese, her durumda yardım edemeyebilirsiniz. Risk alırken daha dikkatli olun ve başkalarından esirgemediğiniz adalet duygunuzu kendinize de yöneltin. Yeteneklerinize güvenin ve sizi öldürmeyen acının güçlendireceğini aklınızda tutun. Sahip olduğunuz özellikler ve aile içindeki konumunuz dezavantajlı gibi görünseler bile, hiç beklemediğiniz anlarda yardımınıza koşabilir.

Ortanca çocukların ebeveynlerine söyleyecek bir şeyiniz var mı?

Ortanca çocuklar sosyal yaratıklardır, arkadaşlarıyla zaman geçirmeye bayılırlar. Açıkçası biraz da kendi ailelerini seçer gibidirler. Kendi çevrelerini oluşturur ve sosyalleşmeye başladıkları ilk andan itibaren bağımsız bir kişilik olarak belirirler. Buna şaşırmayın ve engellemeye çalışmayın yeter. Bir de ebeveynlerin ortanca çocukların sorunlarını kolay kolay dile getirmeyeceğini akıllarında tutmaları gerekir. Ağlayan çocuklar değillerdir. Bu yüzden onları konuşmaya ve hislerini paylaşmaya ikna etmeniz gerekir. Fakat fazla ısrarcı olursanız size açılmayacaklardır da. İlginizi çocuklarınız arasında adil paylaştırmak için kendinizi çok yormanıza gerek yok. Özellikle ortanca çocuk bu konuda sizi rahatlatmaya çalışacaktır. Eğer ilginizi çekmek isterse çeker, ama üzerine çok düşerseniz uzaklaşacak ve tepki gösterecektir.

Katrin Schumann, yaklaşık 10 yıldır aile ilişkilerinin temel dinamikleri konusunda araştırmalar yapıyor. Serbest zamanlı editör ve Massachusetts’te tutuklulara yönelik yaratıcı yazarlık dersleri veriyor.

Kaynak: Lynne Griffin, Psychology Today