Bayılma, beyine gelen kan akımının azalması ile ortaya çıkan bir şuur kaybıdır. Kan akımının azalması travma gibi ciddi sebepler yanında basit yorulma gibi çeşitli sebeplerden olabilir. Bayılma esnasında hasta yatar duruma düşeceğinden genelde beyine gelen kan akımı artar ve şuur çabuk olarak yerine gelir. Bu özelliğiyle bayılma beynin bir sigortası gibidir.
Bayılma sebepleri:
- Ani kan kaybına yol açan durumlar
- Korku veya kan görme durumlarında vagal sinir refleksi olarak
- Aşırı heyecanlanmayla
- Uzun süre ayakta durma sonucu (özellikle sıcak ve havasız ortamlarda)
- Açken ani hareketlenme halinde
- Vücudun halsiz dönemlerinde aniden ayağa kalkma sonrası
- Ayakta idrar yapma sonrası
- Ender durumlarda saç taramanın yol açtığı bir refleks olarak
Bayılmanın gelişmesindeki aşamalar:
Genellikle hastalar bayılmadan önce hafif bir iç geçmesi hissi, midede bulanma, göz kararması hisseder. Presenkop olarak da adlandırılan bu duyumsamalardan saniyeler sonra beyine kan akımı hala düzelememişse şuur kaybı (senkop, bayılma) görülür. Genellikle hastanın şuur kaybı ile yatar pozisyona geçmesi ile kan akımı beyne kolaylaşacağından şuur saniyeler içinde yerdeyken yerine gelir. Bazen hasta dik pozisyonda tutulur veya kalırsa, kan akımı daha da zorlaşacağından, şuur kaybının yanı sıra kasılma, gözlerde dönme gibi epilepsi nöbeti düşündüren bir tablo da oluşabilir. Nadiren idrar kaybı da bayılmaya eşlik edebilir.
Bayılma esnasında yapılması gerekenler:
Hasta, öncelikle yatar poziyona getirilmelidir. Ağzında birşeyler olduğu düşünülüyorsa yan yatırılması daha doğrudur. Bacakları yukarı doğru kaldırmak ve hastanın havadar ve rahat bir ortama taşınması da şuurun toparlamasını kolaylaştırır. Su veya kolanya gibi ferahlatma ve serinletmeler, şuur yerine geldikten sonra şekerli bir sıvı içilmesi de yardımcı eylemlerdir. Uzamış bir şuur kapalılığı durumunda hasta en yakın sağlık kurumuna, tercihen ambulans ile ulaştırılmalıdır.
Bayılma ile sara (epilepsi) nöbetleri nasıl ayırdedilir?
Bayılmaya yol açan mekanizmaların gözleyenler tarafından detaylı aktarılması ve kısa şuur kaybı dönemi genelde bayılma için tanı koydurur. Uzamış bazı şuur kaybı durumlarında veya kasılmaların geliştiği durumlarda, özellikle de bayılmanın gelişiminde tetikleyici faktörler net değilse sara (epilesi) nöbeti olabileceği de düşünülebilir. Bu durumda doktor değerlendirmesi gerekli olur.
