Venezuela’daki Bari ve Yanamami, Brezilya’daki Mehinaku ve Awawete, Paraguay’daki Ache ve Peru’daki Matis’te olduğu gibi pek çok Amazon kültüründe bir çocuğun birden çok babaya sahip olabileceği düşünülür. Nasıl mı?

Bu kültürlerde her ne kadar annenin kocası ilkesel ve toplumsal olarak baba olarak kabul edilse de, kadın genellikle kocasının da rızasını alarak başka erkeklerle birlikte olabilir ve birlikte olduğu erkeklerden çocuklarına babalık etmelerini isteyebilir. Mehinaku kültüründe mizahi bir üslupla bunun bir tür “erkek dayanışması” olduğu söylenir. Ache kültüründe ise bu ilişki biçimi özel kurallarla düzenlenmiş durumda. Örneğin bu kültürde miare biyolojik baba, peroare, momboare ve bykuare ise çocuğun farklı işlevlere sahip diğer babalarına verilen isimler.

Bu türlü babalık tanımının her spesifik grupta başka başka düzenlendiği aşikar. Ancak temelinde aynı ilkeler var. Kadının çok eşliliği. Her bir baba, çocuğa karşı eşdeğer derecede sorumlu, çünkü her birinin çocuğun dünyaya gelmesinde bir payı olduğuna inanılıyor. Dolayısıyla çocuğun beslenmesinden ve bakımından da sorumlu olmaları bekleniyor. Bu koşullar altında çocuklar birden fazla babaya ve koruyucuya sahip oluyorlar. Venezuela’nın Bari bölgesinde yapılan bir araştırma, iki babaya sahip olan çocukların 15 yaşına kadar hayatta kalma oranlarının (yüzde 80), tek babalı çocuklardan (yüzde 65) çok daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.

Brezilya’daki Canela kültürü bu konuda dikkate değer bir toplumsal yapıya sahip. Amazon’daki bir köyde 1300 kadar nüfuslarıyla yaşamaya devam ediyorlar. Antropolog Bill Crocker’ın 1957-2000 yılları arasında yaptığı bir araştırma bu kültürü yakından tanımamızı sağlıyor. Öte yandan Crocker’ın asıl takıntısının cinsiyet ilişkileri mi yoksa bu topluluğun yaşama biçimi mi olduğu çok açık değil. Crocker, bu kültürdeki çocukların bir hayli erken yaşta cinsel olarak aktif olmaya başladıklarını söylüyor. Genç erkekler öncelikle kendilerinden büyük kadınlarla birlikte oluyorlar, çünkü bu şekilde “güç kazandıklarını” düşünüyorlar. Kadınlarsa doğrudan doğruya cinselliğin bedenlerini tanımanın bir aracı olarak görüyorlar.

Kadınlar doğacak çocuklarına kimin babalık edeceğine hamile kaldıktan sonra karar veriyorlar. Dolayısıyla bu toplulukta biyolojik babanın hiçbir önemi yok. Baba seçiminde ise erkeklerin avlanma ve çiftçilik yetenekleri rol oynuyor. Bir çocuğa baba olarak seçilen erkeğin bunu reddetmesi pek söz konusu değil, çünkü bu durumda erkek topluluktan dışlanma riskiyle karşı karşıya kalıyor. Ayrıca kadın isterse daha bu aşamada birden fazla bebeği çocuğuna baba olarak seçme şansına da sahip. Dolayısıyla baba olarak seçilen her bir erkek çocukla ilgili sorumlulukları yüklenmek durumunda.

Gene Venezuela Amazonlarında yaşayan Bariler, cinsellik konusunda Canela kadar liberal görünmüyorlar. Kadınlar evlendikten sonra ilk cinsel deneyimlerini yaşıyor, ancak kocalarının rızasını da almak suretiyle başka erkeklerle birlikte olabiliyorlar. Bu durumda birlikte oldukları her erkekten çocuğa babalık etmesini talep etme hakkına da sahipler. Yapılan bir araştırma Bari kadınlarının üçte ikisinin çok eşli, çocukların dörtte birinin de en az iki babası olduğunu gösteriyor.

İki babalı çocuklar diğerlerine oranla daha fazla yaşama şansına sahipler. Kadınlar da çocuklarının hayatta kalma şansını arttırmak için birden çok eş seçmeyi tercih ediyorlar.

Kaynak: Janet Danziger, incultureparent.com