Daha çok erkek çocuklarında görülen Perthes hastalığı genellikle aksama, topallama gibi şikâyetlerle ortaya çıkar. Daha çok 4 – 10 yaş arasında görülen Perthes hastalığı ne kadar erken teşhis edilirse, tedavisi o kadar başarılı yapılabilir. Kadıköy Şifa Ataşehir Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Şeref Aktaş, Perthes hastalığı hakkında merak edilen soruları cevaplıyor.

Perthes hastalığı nedir?

Perthes hastalığı çocuk ortopedisinin önemli hastalıklarından birisidir. Femur başı dediğimiz uyluk en üst kısmında bulunan top şeklindeki kemik bölgesinin kan akımının geçici olarak duraksaması ile gelişir. Bunun sonucunda, Perthes hastalığı femur başı kemiğinde nekroz dediğimiz kemik ölümü ve akabinde yeniden nekrotik kemiğin uzaklaştırılıp yeni kemik oluşumu ile giden bir süreç içerisinde seyreder.

Perthes hastalığı kaç yaşlardaki çocuklarda görülür?

Perthes sıklıkla 4-10 yaş arasındaki çocuklarda görülen bir hastalıktır. Erkek çocuklarda kızlardan 4 kat daha çok görülür. Perthes hastası çocuklar, genel yapı olarak çok hareketli, ele avuca sığmaz dediğimiz yapıda çocuklardır.

Perthes hastalığının belirtileri nelerdir?

Perthes hastaları, sıklıkla aksama, kalça ve/veya diz ağrısı şikâyeti ile çocuk ortopedistine başvururlar. Hastalığın belirtileri zaman zaman şiddetlenir, zaman zaman hafifler. Perthes hastalarının muayenelerinde eklem hareketleri kısıtlı olup eklem hareketleri sırasında çocuk ağrıdan şikâyet edebilir. İleri olgularda bacak çapında incelme ve kısalık görülebilir.

Perthes hastalığında tanı nasıl koyulur?

Perthes hastalığında, tanı anamnez, fizik muayene ve radyografi ile koyulur. Perthes hastalığı tanısında olguların büyük kısmında MR veya tomografiye ihtiyaç duyulmaz. Öte yandan, MR tetkiki, hastalığın erken devrelerinde tanı konulmasını sağlayabilir. Radyolojik bulguların normal olması ve aksamanın 1 hafta – 10 günlük süre içinde geçmemesi durumunda MR tetkikine ihtiyaç duyulur.

Perthes hastalığı nasıl tedavi edilir?

Perthes hastalığında femur başının beslenmesinin bozulmasıyla femur başı kemiğinin bir kısmı ya da tamamında nekroz dediğimiz kemik ölümü görülür. Vücut tarafından, bu nekrotik kemik absorbe edilerek (ortadan kaldırılarak) yeni kemik yapımı sağlanır. Bu yeniden yapım sürecinde kemik daha yumuşak ve güçsüz olduğu için atlama, zıplama ve düşme gibi travmalarda baş kemiğinde kırık ve çökmeler görülebilir. Yeniden yapılanırken femur başı aldığı basıya göre şekil alır. Bu nedenle tedavide femur başını asetabulum dediğimiz kalça eklemini yuva kısmının içinde tutulması amaçlanır. Bu şekilde küresel yapıda gelişimi hedeflenir.

Perthes hastalığının tedavisinde amaç eklem hareket açıklığının korunmasıdır ki baş küresel yapıda gelişebilsin. Özellikle ağrılı dönemlerde istirahat ve antiemflamatuvar ilaçlarla tedavi önerilir. Perthes hastalığının tedavi süreci 2 – 2.5 yıl kadar sürebilir. Bu süreçte çocuğun aşırı sportif aktivitelerde bulunması, özellikle yüksekten atlaması sakıncalı olabilir. Çocuğun günlük aktivitelerinde bunun dışında bir kısıtlama yapmaya gerek duyulmaz.

Femur başı topunu yuvada tutmak için bacaklar açık posizyonda alçı uygulaması, bir takım ortezler kullanılması ve cerrahi uygulamalardan da yararlanılabilir. Hastalığın seyrinin uzun olması (2 – 2.5 yıl) çocukların alçı veya ortez tedavisine uyumunu güçleştirir. Bu nedenle bir çok ortopedist gerekli olgularda cerrahi tedaviye yönelirler. Cerrahide ana amaç, femur başının küresel yapıda gelişimini sağlamak için asetabulum yuvasının içinde yerleşmesini sağlamaktır.

Perthes hastalığının seyri nasıl olur? İz kalır mı?

Perthes hastalığında klinik seyir hastanın yaşı ve tutulumun miktarına bağlıdır. Genel kural olarak 6 yaş altında Perthes hastalığının seyri oldukça hafiftir. 8 yaş üstü hastalarda ise hastalığın seyri daha zor geçebilir. Hastaların önemli bir kısmı sekelsiz iyileşirken az bir kısım hastada ise kısalık, aksama ve femur başında şekil bozukluğu görülür.