Tanım
Otitis media, orta kulak boşluğunda sıvı (efüzyon) biriktiğini belirten bir tanımlamadır. Orta kulak sıvısının yanı sıra, ateş, ağrı gibi ani belirtiler eşlik ediyorsa akut otitis media (AOM), Son 6 ay içinde 3, veya son 1 sene içinde 4 AOM atağı geçiren çocuklar rekürran (yineleyen) akut otitis media olarak tanımlanmaktadır. Antibiyotik tedavisine rağmen ilk 72 saat içinde AOM belirtilerinin devam etmesi “tedavi başarısızlığı” olarak tanımlanır.
Orta kulakta üç aydan fazla sıvı bulunmasına, Orta kulakta kronik sıvı birikimi olarak da tanımlayabileceğimiz Seröz otitis media denir. Bu durumda genellikle bir ateş ve ağrı olmaksızın sadece işitme kaybı esas belirtidir.
Hastalığın Nedenleri
Orta kulak, kulak zarının arkasında bulunan bir boşluktur. İçindeki basınç sürekli değişerek zarın dış kulak yoluna bakan tarafıyla eşitlenir. Zarın her iki tarafındaki basınç eşitlendiğinde zar tam esnek hale gelir ve işitme normal şartlarda gerçekleşir. Ancak orta kulağın içindeki basınç düşerse sorunlar oluşur. Bu durum genellikle orta kulağı boğaza bağlayan östaki borusu olarak adlandırdığımız dar kanalda meydana gelen sorunlarla ilişkilidir. Küçük çocuklarda bu kanal hem kısadır hem de düzdür, ancak yedi yaşına gelmiş bir çocukta bu kanal fonksiyonlarını tam sağlayacak bir anatomiye kavuşur.
Beş yaşının altındaki çocuklar, erkekler, biberonla beslenen bebekler, yuvaya giden çocuklarda orta kulak iltihapları daha sık görülür. Orta kulak enfeksiyonları ergenlik çağı ve erişkinlerde daha az sıklıkta olmakla birlikte, genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında ya da enfeksiyonlu bir şekilde basınç değişikliklerine maruz kalındığında meydana gelir (uçak seyahati, yükseğe çıkma ya da dalma gibi).
Orta kulak enfeksiyonları genellikle bir bakteri veya bir virüs tarafından oluşturulur. Yakın zamanda geçirilmiş bir soğuk algınlığı veya buna eşlik eden allerjik problemlerle ilgili olabilir. Hastaların çoğunda her iki kulak da etkilenmiştir. Çocuklarda daha kısa ve yatay olan östaki kanalı yoluyla bu ajanlar kolaylıkla boğaz ve burundan orta kulağa taşınırlar. Orta kulağa bir kez ulaşan mikroplar burada yerleşir ve ürer. Bu ise hem orta kulakta hem de burası ile yakın ilişkide olan östaki kanalını etkileyerek tüpün içinde uzanan mukozanın şişmesine yol açar. Bloke olan tüp nedeniyle basınç düşer ve kulak zarı içe doğru çekilir. Esnekliğini kaybeden zarın ses iletimi düşer. Diğer taraftan içeride bulunan yerleşmiş mikropların ürettikleri sıvı orta kulakta birikerek zarı dışa doğru iter ve ağrı oluşumuna yol açar.
Rekürran (yineleyen) akut otitis media (RAOM) geçiren çocuklarda ise bazı kongenital problemler, allerji, bazı immün sistem eksiklikleri olabilir. Bu yüzden böyle çocukları KBB doktoru çocuğun pediatrisyeni ile görüşerek araştırılması gereken konuları birlikte karar verirler. Eğer bir problem yoksa bu çocuklar yakın olarak izlenir.
Hastalığın Belirtileri
Orta kulak enfeksiyonları ağrılıdır ve bunun sonucunda uykusuzluğa yol açarlar. Çocuğunuz daha kırmızı tenlidir, ter içinde ve sürekli ağlar. Gün boyu huzursuzluk içindedir ve sürekli bir kulağıyla oynar. Bir kulağının devamlı ses yaptığını söyleyebilir. Orta kulak enfeksiyonları kulak zarında ve orta kulaktaki iltihap nedeniyle çocuğunuzda işitme kaybına yol açarlar.
Akut Otitis Media’da kulak zarı görüntüsü
Eğer kulak zarı yırtılıp bu sıvı dışarı akmaz ve östaki kanalı tıkalı kalırsa buradaki sıvı kronikleşir. Eğer bu sıvı uzaklaştırılamazsa kulak zarının esnekliği azalır ve işitme etkilenir.
Çok sayıda geçirilen orta kulak iltihabı çocuğunuzun konuşmaya başlamasında gecikmeye yol açabilir. İşitme probleminin başlangıç zamanına, ne kadar sürdüğüne bağlı olarak çocuğunuzun öğrenme yeteneği de etkilenebilir. Bunların değerlendirmesinde ve yapılacak müdahalenin zamanı ve seçiminde doktorunuz tüm bu faktörleri göz önünde tutarak karar verecektir.
Bazı çocuklarda tekrarlayan kulak iltihapları sonrasında ya da geçirilen üst solunum yolları sonrasında tedavilere rağmen orta kulakta sıvı birikimi olur (Seröz Otitis Media). Bu çocuklarda şikâyetler genellikle kendini TV sesinin yükseltilmesi, okulda başarısızlık, iletişimde, konuşma ve telaffuzda bozukluk şeklinde gösterebilir. Bu orta kulak iltihabı çeşidinde, yukarda belirttiğimiz ani orta kulak iltahabındaki belirtilerin aksine, ağrı olmaksızın işitme kaybı tek belirtidir.
Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi uzmanınız bir orta kulak probleminden şüphelendiğinde otoskop, alın aynası, mikroskop gibi araçları kullanarak muayeneyi yapar. Muayene için kısa bir süre yeterlidir ve ağrıya neden olmaz. Çocuğunuza muayeneye gelmeden önce bunları anlatırsanız muayene daha rahat olacaktır.
Eğer çocuğunuz birkaç dakika için sakin oturabiliyorsa timpanometri ve akustik refleksi ölçen özel bir cihazla odiometri uzmanımız orta kulak testlerini yapacak ve rapor verecektir. Timpanometri ile orta kulaktaki basınç tayin edilirken, akustik refleks ölçümü ile yüksek seslerde orta kulak kaslarının fonksiyonları ölçülmektedir. Bu testlerde amaç kulak zarının esnekliğinin ve yüksek seslere cevabının ölçülmesidir.
