Kirli sularla bulaşan hastalıklardan günlük yaşamda en sık karşılaştıklarımız; sadece kusma, sadece ishal veya kusma ve ishal yakınmalarının birlikte olduğu, ateşin de eşlik edebildiği basit mide-barsak bozukluğu olarak düşünülebilecek, tıp dilinde “gastroenterit” dediğimiz klinik tablolardır.
Ayrıca, basilli dizanteri, kolera, tifo, amebiazis, giardiazis gibi hastalıklar da kirli sularla bulaşan, en sık görülen hastalıklardandır.
Basilli Dizanteri
Şigellalar, basilli dizanteriye yol açan mikroorganizmalardır. Bulaşma, enfekte olmuş el ve eşyalar ile veya bulaşık besinler ve su ile olur. Karasinekler de hastalığın yayılmasında rol oynarlar. Basilli dizanteri sıcak iklimli yörelerde ve yaz aylarında, özellikle 1-4 yaş arasındaki çocuklarda olur. Çok az sayıda mikroorganizma bile hastalığa yol açabilir. Genelllikle 1-3 gün kadar süren bir kuluçka döneminden sonra, ateş ve kramp şeklinde karın ağrısının ardından, günde 10-30 arasında değişen, sulu yeşilimsi, giderek kanlı mukuslu bir görünüm kazanan dışkılar görülür. Küçük çocuklarda havaleler de olabilir. Kimi zaman ağır su ve tuz kaybına bağlı şok tablosu görülebilir. Hastalık belirtileri genelllikle 7-10 gün içinde geriler. Daha sık rastlanan hafif olgularda, dışkının görünümü normal olabilir ve klinik belirtiler siliktir. Ancak, yenidoğan, erken süt çocukluğu dönemi ve bağışıklığı bozuk kişilerde, hastalık ağır seyreder ve ölümcül olabilir. Hastalığın kesin tanısı, dışkıda etkenin üretilmesi ile konur. Tedavide sıvı ve elektrolit kaybının önlenmeye çalışılması yanı sıra, ishal süresini ve basil atılmasını azalttığı için antibiyotik kullanılabilir.
Kolera
Bulaşmada enfekte su kaynakları ve besinler önemlidir. Çevre sağlığı koşullarının kötü olduğu, sıcak ve nemli iklime sahip ülkelerde hastalık daha sık görülür. Kolerada kuluçka dönemi genellikle 2-3 gündür. İlk belirti, birden başlayan, ağrısız, kokusuz, bol sulu ve içersinde kan veya mukus bulunmayan, çoğu kez pirinç suyunu andıran bir ishaldir. Ağır olgularda günlük sıvı kayıpları 20 litreye kadar çıkabilir. İshali izleyerek bol miktarda kusmalar başlar, genellikle ateş yoktur. Tansiyon düşük, nabız hızlıdır. Kısa zamanda sıvı kaybına bağlı şok tablosu görülebilir. Tedavide en önemli şey, kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin hızla yerine konmasıdır. Antibiyotikler, hastalığın süresini ve etkenin dışkı ile atılma süresini kısaltırlar.
Amipli Dizanteri
Amipli dizanteri, tropikal ve subtropikal iklimli ülkelerde, ülkemizde de Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görülen, enfekte olmuş, besin ve içme sularının kullanılmasıyla bulaşır. İnsan dışkısının gübre olarak kullanılması,bozuk kanalizasyon sistemi ve temiz içme suyu kaynaklarının olmaması hastalığın yaygınlığını arttırır. Bulaşmada karasinekler ve enfeksiyonlu kişilerle direkt temas da rol oynar. Kuluçka dönemi ortalama 2-4 haftadır. Hastalık, barsak sistemini tutarak, karın ağrısı, kanlı ishal,vücuttan su kaybı, titreme ile yükselen ateş yapabildiği gibi, karaciğer, kalp, beyin, dalak gibi organları da etkileyerek, apse oluşumuna yol açabilir.
Bozuk kanalizasyon sistemi ve temiz içme suyu kaynaklarının olmaması hastalığın yaygınlığını arttırır. Bulaşmada karasinekler ve enfeksiyonlu kişilerle direkt temas da rol oynar. Kuluçka dönemi ortalama 2-4 haftadır. Hastalık, barsak sistemini tutarak, karın ağrısı, kanlı ishal, vücuttan su kaybı, titreme ile yükselen ateş yapabildiği gibi, karaciğer, kalp, beyin, dalak gibi organları da etkileyerek, apse oluşumuna yol açabilir.
