Okul kantinlerini ve yemekhanelerini ilgili yasal düzenlemelerin izin verdiği ölçüde, gerekirse bazı kanalları zorlayarak denetleyen ve gördüklerini annemdenetimde.blogspot.com‘da yayınlayan Saruhan Murat Doğan’la konuştuk. Kendisine okul kantinlerinde olması gerekenleri, kantinlerin denetimiyle ilgili sorunları ve çocukların okul saatlerinde sağlıklı beslenmeleri için yapılabilecekleri konuştuk… Cevaplarını aktarıyoruz…

Okul kantinlerinde çocukların yememesi gereken neler var?

Aslında geçen sene okullar açıldığında kantinler için bir genelge çıkmıştı. Her kantinin bu genelgeye uyma zorunluluğu vardı. Şu anda durum genel itibari ile nasıl, kontrol ediliyor mu bilemiyorum. Ama her ne olursa olsun kantinlerden uzaklaştırılması gereken ürünler var ki bunların başında şekerli ürünler, cips, patates kızartması, gazlı içecekler ve meyve suları geliyor.

Okul kantinlerinin neden sık sık denetlenmesi gerekiyor? Bu denetimlerde nelere bakmak gerekiyor?

Aileler çocuklarını sadece evde koruyabilirler. Yani koruma da bir yere kadar. Herkesin korkulu rüyası okuldur. Ne verecekler, ne yiyecek, nasıl yaparız diye düşünüp dururuz. İşte bu yüzden okul kantinlerini obezitenin arttığı günümüzde çok sık denetleyerek sağlıksız ürün satışlarına engel olmalıyız. Denetimin süresi olmamalı. İşletme her gün denetlenecekmiş gibi ürünleri saklamalı, üretmeli ve satmalı. Genel olarak gıda üretimi olan tüm yerlerde dikkat edilmesi gerekenleri belirtmek istiyorum. Ürünler ağzı açık bir şekilde dolaba konmamalı, çünkü çapraz bulaşma meydana gelir. Yani başka bir üründen çok rahatlıkla ürün kontamine olur. Ürünlerin son kullanma tarihleri geçmiş olabilir. İşletme sorumluları sık sık kontrol yapmazsa, ilk giren ürün ilk çıkmazsa, her yerde karşılaşılacak bir sorundur. Bozulmuş, ambalajı yırtılmış ürünler satılmamalı. Her ürün mal kabul aşamasında kontrol edilerek alınmalı. Özellikle soğuk ürünler sıcaklıklarına kadar kontrol edilmeli. Uygun depolama şartlarında muhafaza edilmeli. Tüm ürünlerin ağzı streçlenmeli, üzerlerine açılış tarihleri etiketlenmeli. Dolap sıcaklıkları düzenli olarak kontrol edilmeli. Personel portörlerini yaptırmış olmalı, kullanılan alet ve ekipmanlar bütün gün kirli bezlerle değil de tek kullanımlık bezlerle temizlenmeli. Bıçaklar dolapların arasına, duvar dolap arasına, yani kör noktalara konmamalı. Bulaşık süngerleri sık sık değiştirilmeli. Dezenfektan etkili temizleyiciler kullanılmalı. Yerle hiçbir ürünün temas etmemesi gerekli. Liste o kadar uzun ki aslında. İlk etapta dikkat edilmesi gerekenler bunlar.

MEB, okul kantinlerine sivil denetime ne ölçüde izin veriyor? İzin veriyor mu? Vermiyorsa neden olduğunu düşünüyorsunuz?

Okul kantinleri sivil denetime izin vermiyor. Zaten devlet sivil denetime hicbir yerde izin vermiyor. Bu tür gıda denetimlerini sadece Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yapabiliyor. Sizin yaptıklarınızı da kabul etmiyor. Biz bugün devlet okulunda bir kantine ya da yemekhaneye gitsek denetim için, emin olun bir çok yerde işletme sahibi ile tartışmak zorunda kalırız. Oysa devlet okullarda bu görevi okul aile birliğine vermeli. Her okul kendini denetletmeli, kontrol ettirmeli. Bazı devlet okulları var, özel denetim hizmeti alıyorlar. Bunları da gözardi etmemek gerekir tabii. İşte böyle bir durumda neden bütün okullar bu uygulamayi yapmıyor diye soruyor insan. Milli Eğitim Bakanlığı, bir bildiri yayınlasa, her okul denetim yaptıracak, yemekler analiz edilecek, sınıf havaları kontrol edilecek dese ne iyi olur. Ama tabii bunun olabileceğine dair en küçük bir işaret bile yok.

Bugüne kadar yaptığınız denetimlerde karşınıza neler çıktı?

En büyük sorumluluk okul aile birliklerinde. Okul müdüriyetinden kesinlikle izin alınmalı ve bir denetim ekibi oluşturulmalı. Ama bu denetimleri isteyen aileler dışlanıp garip gözle bakılmaya başlayabiliyorlar ne yazık ki. Kimilerine göre salam, cips, şeker gayet sağlıklı. Siz o noktada bunların satılmasını istemyorsanız mahalle baskısı gibi bir baskı görüyorsunuz. Nerede yaşıyorsun sen gibi söylemler, ters ters bakışlar, veliler arasında dönen dedikodular alıp başını gidiyor.

Okul aile birlikleri okul kantinlerinin denetim ve düzenlenmesinde daha aktif olabilir mi? Buna niyetlenen ebeveynleri neler bekliyor?

Bildiğim kadarıyla okul kantinleri ihale üzerinden veriliyor. Parayı veren düdüğü çalıyor yani. Milli Eğitim Bakanlığı kantinlerde bazı ürünleri yasakladı. Bu yüzden eskiye nazaran daha sağlıklı ürünler satılabiliyor. Tabii kurala uyulursa. Bakanlığın düzenli olarak kontrol edilmesi için baskı yapması gerekiyor okullara. Okullar her an uygunsuzluk yeriz korkusuyla kontrolü elinden bırakmamalı. Ne yazık ki ülkemizde ancak birşeylerden korkulursa kontroller yapılıyor. Aileler çocuğum ne yiyor diye baskı yapmalı. Şüpheli durumlarda Alo 174 aranıp şikayet edilmeli.

Sizce ideal bir okul kantini nasıl olmalı?

İdeal bir okul kantini genelgesini ben hazırlasaydım, evimizin mutfağı gibi olurdu inanın. Tabii çok sağlıklı ürünler satılacağı için kantin işletmecisi yatırdığı parayı çıkartabilir miydi bilemiyorum? Ekmek arası peynir, taze meyveler, haşlanmış sebzeler, salatalar, aromasız sade sütler, organik sütler…

Ebeveynlere çocuklarının kantin alışverişleri konusunda neler önerirsiniz?

Oğlum okula başladığında sanırım beslenme çantası hazırlarım ona. Kantine gitmeyi de yasaklarım. Suyuna kadar yanına veririm çocuğumun. Veliler bilmedikleri, güvenmedikleri markaları almasınlar. Salam, sosis, sucuklu tostlar yedirmesinler. Meyve suyu içirmesinler. Çocuklar mutlaka evden kahvaltı yapıp çıkmalı, öğlen yemeğine kadar ara öğün verilmeli ki yanlarına, acıkmasınlar. Bazı özel okullarda yaşı küçük çocuklara ailelerinin para vermeleri yasak. Biliyor muydunuz bunu? Kantine gidip aburcubur yemesinler, öğünleri şaşmasın diye. Belki de bu şekilde çocuklara sağlıklı beslenmeyi öğretmek daha kolay olabilir. Tabii siz çocuğunuzun yanına yedekte bulunması için acil durum paketi mutlaka verin.