21. Gebelik haftası
Bu haftada bebeğin boyu 26-27 cm , ağırlığı ortalama 350-360 gram’a ulaşmıştır. Kalp, gelişimini devam ettirmekte ve giderek daha güçlü kasılmaktadır.
Bebek dışarıdan gelen sesleri daha net duymaya başlamıştır. Bu haftadan itibaren seslere, konuşmalarımıza ve annenin yediklerine tepki verebilir.
Cilt altı yağ depolanması devam etmektedir, cildin şeffaflığı artık kaybolmaya başlamıştır. Bebeğin daha önce yumuşak ve kıkırdaksı olan kemikleri hızlı kalsiyum depolanması ile sertleşmeye başlamıştır. Bu nedenle annenin kalsiyum açısından zengin süt, yoğurt veya peynir gibi yiyecekler ile beslenmesi önemlidir.
Fetüsün dili tamamıyla oluşmuştur. Kızın ise rahmi ve vajinası oluşmuştur. Erkeklerden farklı olarak, kadınların sayılı yumurtaları vardır ve doğum öncesinde bu sayı 6 milyon iken doğumda bir milyona düşecektir.
Bebeğin yutkunmaları artar, amniyo sıvısını yutar, içindeki bazı partikülleri bağırsaklarına gönderir, bu işlem sindirim sistemi için iyi bir alıştırmadır.
Uyku ve uyanma zamanları düzene girer. Bebeğin ” biyolojik iç saati” daha doğmadan önce dış dünyaya göre ayarlanmaktadır. Yemek saatleriniz, uyku alışkanlıklarınız, dışarıdaki ışık ve ses düzeyi bebeğinize sinyal olarak gidecektir.
Rahimin üst sınırı göbek deliğinin birkaç santim üzerine çıkar. Rahim hızla büyümekte, onu tutan bağların gerilmesine bağlı bu dönemde anne adaylarının kasık ağrılarında artış olabilir.
Doktor kontrolleri sırasında bu ağrıların idrar yolu enfeksiyonundan ayrılmalıdır. İdrar tetkiki ve gerekirse idrar kültürü istenecektir.
Gebelikte idrar yolu enfeksiyonları erken doğum eylemine neden olabilir, saptanması durumunda ciddiyetle tedavi edilmeleri önemlidir.
Bu haftalarda beslenmeye dikkat edilmeli, yeterli ve dengeli beslenilmeli, az az sık sık yenilmeli, kansızlık için demir ilaçlarından alınmalıdır.
Anne gün içinde bacaklarını dinlendirmeye özen göstermelidir, böylece oluşacak ödeme bağlı şişler azalacaktır. Tabii yemeklere ek tuz konulmamalı ve normal tuzunda yemekler yenilmelidir. Varis şikayetlerinden korunmak için uzun süre aynı pozisyonda oturmamaya ve fazla ayakta kalmamaya özen gösterilmelidir. Rahmin büyümesiyle birlikte vücudunuzun denge merkezi değişir. Bel ağrıları, kasık ağrıları hissedilebilir. Çok yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemeli, ortopedik ve rahat ayakkabılar tercih edilmelidir. Ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Ağrıları normalden farklı seyrederse ve düzenli kasılmalar haline dönüşürse mutlaka hekime başvurmalıdır.
21. hafta, bebeğin kalbi dahil tüm organlarının incelenmesi ve olası anormalliklerin saptanmasına yardımcı olan ayrıntılı ultrasonun yapılabileceği haftadır. Bu ultrason ile bebeğin kalbi, kalbinden çıkan damarları, sinir sistemi, böbrekleri, idrar torbası, karaciğeri, midesi, kolları, bacakları, parmakları, dudak yapısı (özellikle dudak, damak yarığı açısından), bebeği besleyen ana damarların akımları gibi ayrıntılı inceleme yapılır. Ayrıntılı ultrason için uygun dönem 21.-24. haftalar arasıdır. Bu inceleme hem bebeğin hayatla bağdaşmayacak anomalilerinin hem de doğum sonrası acil müdahale gerektirecek problemlerinin saptanması açısından çok önemlidir. Bu inceleme sırasında bebekte kromozom anomalisi düşündürecek bir problem saptanırsa, anne adayına kordosentez (bebeğin göbek kordonuna iğne batırarak örnek alma) işlemi önerilebilir.
Kordosentez:
20 haftanın üstünde gebeliklerde bebekle ilgili bir araştırma zorunlu ise (kromozom analizi, enfeksiyon taraması, kan uyuşmazlığında bebeğin anemi düzeyinin belirlenmesi gibi) kullanılacak yöntemdir. Amniyosentezden daha hızlı sonuç alınır. İşlem amniyosentez gibi ultrason eşliğinde perinatologlar tarafından yapılır. Ultrason ile bebeğin göbek kordonunun olduğu yer belirlenir. Daha sonra özel bir iğne ile annenin cilt, cilt altı ve rahim duvarı geçilerek göbek kordonuna ulaşılır. 2 ml. fetal kan alınır ve incelemeye gönderilir. Bu işlem sonrası düşük riski amniyosentez işleminden biraz daha yüksektir. Merkezden merkeze değişmekle beraber yaklaşık 200’de 1 düşük yapma ihtimali vardır.
22. Gebelik haftası
Fetüsün ağırlığı 420-440 gram, boyu ise 28 cm. kadar olmuştur. Organlar büyümekte ve olgunlaşmaktadır. Bebeğin karaciğeri alyuvarlar tarafından üretilen bilirubin maddesini yıkmaya başlar. Erkek bebeklerde ilkel spermler oluşur ve testesteron üretmeye başlar. Göz kapakları ve kaşları tamamen oluşmuştur. Tırnakları büyümeye devam ediyor. Artık tam bir küçük insan modeli şeklindedir. Uyku, uyanıklık periyotları biraz daha düzene girmiştir.
Bebeğin beyni hızlı gelişim süreci içersindedir, annenin konuşmalarını daha iyi algılar. Kendi hoşlandığınız müzikler bebeği keyiflendirebilir. Ancak klasik müzik onun için daha iyi olacaktır. Bebeğin ince sesleri daha iyi duyabilir.
Rahim ve içerisindeki bebeğin ağırlığının artması ile annenin toplardamarlarına yaptıkları baskı artmıştır. Bu nedenle özellikle yataktan yeni kalkılan sabah saatlerinde bacaklarda ve ayaklarda şişlikler gözlenebilir. Uzun süreli ayakta durmak şikayetleri arttırır. Hafif, kısa süreli yürüyüşler ve gün içinde ayakları kalça seviyesinin üzerine uzatmak bu şikayetlerin gerilemesine yardımcı olacaktır. Benzer nedenlerle anne adaylarının bir kısmında bacaklardaki varisler belirginleşmeye başlayabilir, makat bölgesindeki damarların da varisleşmesi ile hemoroid oluşumu izlenebilir. Hamilelik sırasında barsak hareketlerinin azalması nedeni ile sık görülen kabızlık şikayeti de hemoroid oluşumuna katkıda bulunur. Ağrı oluşturabileceği, gebelik ilerledikçe şiddetini arttırabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Gerekirse ilaç başlanabilir.
İlk aylardaki bulantı ve iştahsızlıklar nedeni ile ilk üç ayda çoğunlukla 1-2 kilo alınırken 4. aydan itibaren ayda 1.5-2 kg artış normal olarak kabul edilir. Normal olarak gebelik boyunca 10-12 kilo alınması uygundur, ancak gebelik esnasında oluşan metabolik değişikliklere bağlı olarak 7-40 kilo kadar alınabilir. Alınan kilo patolojik bir nedenle değilse ( örn, ödem; vücutta su toplanması, preeklampsi, diyabet gibi…) çok problem olmaz, fazla kiloların doğum sonrasında zor verilmesi dışında…
Diğer yandan ağırlık merkezi öne kaydığı için beden duruşu değişmektedir. Annenin çok yüksek topuklar yerine ortopedik ayakkabılar tercih etmesi önerilir.
