İdrar yolu enfeksiyonu nedir?

Böbrek ve idrar yollarının bakterilerle oluşan iltihabıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu neden ve nasıl gelişir?

İdrar yolu enfeksiyonları idrar yollarına mikrop girmesi ile oluşur. Mikrop vücuda ya idrar yapılan yerden (üretra; kız çocuklarda vajenin hemen yukarısında, erkek çocuklarda penisin ucunda) ya da kan yolu ile bulaşır. Mikrop üretradan idrar torbasına (mesane), idrar yollarına (üreterler) ve böbreğe ilerleyebilir. Hijyen kurallarına dikkat edilmemesi, genital bölgenin kirliliği, parazit enfeksiyonları, bez kullanımı, kakalı bezlerin hemen değiştirilmemesi, ishal, pişik gibi durumlarda mikropların idrar yollarına girişi kolaylaşır. Yenidoğan bebeklerde ve küçük çocuklarda kan yolu ile mikroplar doğrudan böbreğe ulaşabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu tanısı nasıl konur?

Ateş, idrar yaparken acı olması ya da idrar yaparken ağlama, sık idrar çıkma, idrar kaçırma, idrarın renk ve kokusunda değişiklik olması, bel ağrısı, yan ağrısı çocuğun idrar yolu enfeksiyonu olduğunu düşündürebilecek bulgulardır. Ancak özellikle küçük çocuklarda kusma, iştahsızlık, karın ağrısı, tartı alamama, popoda pişik gibi belirtiler varlığında da idrar yolu enfeksiyonundan şüphe etmek ve idrar tahlili ve idrar kültürü yapmak gerekir.

Çocuğuma idrar yolu enfeksiyonu tanısı konduğunda nelere dikkat etmeliyim?

Doktorun önerileri doğrultusunda uygun antibiyotik tedavisine başlanmalıdır. Tedavi 10 gün sürdürülmelidir. Antibiyotik şurup serin yerde ya da buzdolabında saklanmalıdır. İlaç kavanozu kullanmadan önce mutlaka çalkalanmalıdır. Ölçekli kaşıkların kullanılması ile doğru dozun verildiğine emin olunmalıdır. Bazen çocuğun durumuna göre iğne tedavisi gerekli olur. Bu tedavi çocuğun durumuna göre evde ya da hastanede uygulanır. İlaca başlandıktan sonra çocuk kendini daha iyi hissetmeye başlasa bile antibiyotik tedavisi doktorun önerdiği süre boyunca kullanılmalıdır. İdrar miktarını arttırmak için bol su içilmesi önerilmelidir. İdrar ya da kaka yaptıktan sonra genital bölge bol su ile yıkanarak temizlenmelidir.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuğuma uzun süreli koruyucu antibiyotik tedavisi başlandı. Bu gerçekten gerekli mi?

İdrar yolu enfeksiyonu yineleyebilir , bu nedenle bazı çocuklarda uzun süreli düşük doz antibiyotik kullanılması ile tekrarların önlenmesine çalışılır. Geçirilen her idrar yolu enfeksiyonu böbreklerde kalıcı hasar yapabilir.

Çocuğumun idrar yolu enfeksiyonuna yakalanmaması için neler yapabilirim?

i) temizlik kurallarına dikkat edilmeli,

ii) konstipasyon (kabızlık) önlenmeli varsa tedavi edilmeli,

iii) bezler sık aralıklarla değiştirilmeli ya da olabildiğince bez kullanımından kaçınılmalı,

iv) genital bölge kız çocuklarda önden arkaya doğru silinerek temizlenmeli, erkek çocuklarda penisin etrafı cilt kıvrımlarının etrafında dışkı kalmadığına emin olunarak temizlik yapılmalıdır. Temizlik sırasında bol su ile yıkamak yeterlidir. Özel temizlik maddeleri kullanmaya gerek yoktur. Temizlik mendilleri tercih edilmemelidir. Banyo sırasında genital bölge bol su ile yıkanmalıdır. Yıkama sırasında banyo köpükleri, genital bölge için şampuan kullanılmamalıdır. Bunlar genital bölge pH sını (asit yapısını) değiştirerek hastalık etkeni mikropların üremesini kolaylaştırabilirler. Banyo süresi 15 dakikanın üzerinde tutulmamalıdır.

v) pamuklu çamaşır kullanılmalıdır. Her gün temiz çamaşır giyilmelidir.

vi) çocuk idrar tutmamalıdır. 3-4 saatte bir tuvalete giderek idrar torbasını tam olarak boşaltmalıdır.

vii) sünnet, penis ucundaki fazla derinin kesilmesiyle mikropların yerleşmesine kolaylık sağlayan bölgenin temizlenmesine olanak sağlar.

İdrar yolu enfeksiyonu tehlikeli midir? Uzun dönemde sorunlara yol açar mı?

İdrar yolu enfeksiyonu geç ya da yetersiz tedavi edilirse, tekrarlarsa, idrar yollarında anormallik varsa, böbrek iltihabı yaratırsa çok tehlikelidir. Böbrekte hasar (leke) bırakan iltihap ileri yaşlarda yüksek tansiyon hastalığına (hipertansiyon), böbrek yetersizliğine (ürede yükselme), büyüme geriliğine, kansızlığa, gebelikte albuminüri ve gebelik zehirlenmesine neden olabilir.

Çocuklarımdan biri idrar yolu enfeksiyonu geçirdi. Diğer çocuğumun da idrar yolu enfeksiyonu geçirme riski var mıdır?

İdrar yolu enfeksiyonu kalıtsal ve bulaşıcı bir hastalık değildir, bu nedenle diğer kardeşin geçirme riski yoktur. Ancak eğer çocuklarınızdan birinde idrar yolu enfeksiyonu geçirmeyi kolaylaştıran idrar yollarında anormallik (kaçak, darlık, taş gibi) varsa, bunların diğer çocukta da olma ihtimali yüksektir. Bu nedenle kardeşlerin de araştırılması gerekir.

İdrar yolu enfeksiyonu mutlak tedavi edilmeli midir?

Evet. İdrar yolu enfeksiyonu tedavi edilmez ise böbrekte kalıcı hasar gelişebilir.

Çocuk yaşta geçirilen idrar yolu enfeksiyonu erişkin hayatta sıkıntı yaratır mı?

Böbrek hasarı varsa (skar) yüksek tansiyon hastalığı, böbrek yetersizliği gelişme riski vardır. Kız çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu menstruel siklus sırasında, evlendikten sonra ve gebelikte tekrarlayabilir. Gebelik sırasında gebelik zehirlenmesine yol açabilir.

İdrar tahlilleri hangi sıklıkta yapılmalıdır?

İzleyen ekibe göre değişmekle birlikte, idrar yolu enfeksiyonu tedavisi tamamlandıktan sonra, ve takip sırasında başlangıçta her ay, daha sonra her 3 ayda bir ve arada idrar yolu enfeksiyonu yakınmaları ortaya çıkarsa hemen idrar tahlili ve idrar kültürü yapılmalıdır.

İdrar örneği nasıl alınmalıdır?

Tuvalet eğitimi tamamlanmamış çocuklardan idrar kültürü için idrar örneği almak için en doğru yöntem idrar sondası ile doktor tarafından idrar örneği alınmasıdır. Daha büyük çocuklardan özel temizlenmiş kaplara (steril kap) orta akım idrarı alınabilir. Bu işlem için hastanelerde özel ilaçlı temizlik mendilleri aileye verilir. Önden arkaya temizlik yapıldıktan sonra çocuk bacaklarını açarak işemeye başlar. İlk gelen idrar örneği değil, daha sonra gelen idrar kabın içine alınır. Kabın kapağı hiçbir yere değdirilmeden hemen kapatılmalıdır. Steril idrar torbaları da idrar örneği almak için kullanılabilir, ancak bu yöntemle alınan idrarların tahlil sonuçları güvenilir değildir. Bu yöntem sadece idrar tahlili için idrar örneği alınmasında kullanılmalıdır. Bazı durumlarda idrar torbasından iğne ile idrar örneği alınması gerekebilir. İğne ile idrar örneği alınması doktor tarafından hastane şartlarında yapılmalıdır. Alınan idrar hızla laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer kültür için idrar geceden alınmış ise buzdolabı rafında bekletilebilir.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuğun diyetinde nelere dikkat edilmelidir?

Diyet kısıtlaması yapılmasına gerek yoktur. Ancak çocuğun bol su tüketmesi (günde 8-10 bardak) önemlidir. C vitamini idrar asit yapısını sağlamada ve korumada yardımcı olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda başka testler yapılmalı mıdır?

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların yarısının idrar yollarında anormallik bulunabilir. Bunlar kaçak (VUR) ya da darlık şeklinde olabilir. Bunun dışında idrar yolu enfeksiyonunun böbrekte hasar yapıp yapmadığının araştırılması gerekir. Bu durumları araştırmak için yaşa göre değerlendirme yapılmalıdır. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların böbrek ve mesane ultrasonografisi çekilmelidir. Bazı çocukların böbrek sintigrafisi (DMSA) incelemeleri yapılmalıdır. Hastanın yaşı ve klinik durumu göz önüne alınarak sondalı böbrek filmi (işeme sistografisi: VCUG) de çekilmesi gerekebilir. Bazı çocuklardan bu film sonuçlarına göre başka filmlerin (MAG3, İVP, bilgisayarlı tomografi) istenmesi gerekebilir

VCUG (sondalı film) testi nasıl yapılmaktadır?

Çocuğa idrar sondası takıldıktan sonra ilaçlı madde sondadan verilerek idrar torbasının dolması sağlanır. Bu sırada röntgen filmleri çekilerek idrar torbasının şekli, idrarın böbreklere ve idrar yollarına kaçıp kaçmadığı, üretranın şekli görüntülenir.

DMSA testi nasıl yapılır? DMSA testi neyi gösterir?, USG den farklı mıdır?

Çocuğa serum yolu ile damardan özel ilaçlı madde verilir. Daha sonra özel bilgisayarlı makinelerle böbrekler görüntülenir. Böbrekte hasar olup olmadığı kontrol edilir. Her böbreğin çalışma miktarı hesaplanır. USG ile hasar gören böbrek dokusu her zaman gösterilemeyebilir. DMSA testi böbrek hasarını göstermede en hassas inceleme aracıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren erkek çocuklar hemen sünnet ettirilmeli midir?

Sünnetin idrar yolu enfeksiyonunu azalttığı pek çok çalışmada gösterilmiştir. Eğer idrar yolu enfeksiyonu tekrarlıyorsa, idrar yolu enfeksiyonu gelişimini kolaylaştıracak altta yatan idrar yolu anormalliği varsa (kaçak, darlık gibi) doktorunuz sünnet yapılmasını önerebilir. Sünnet çok temiz şartlarda ve uzman kişiler tarafından, idrar yolu enfeksiyonu tedavisi bittikten sonra yapılmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda doktor kontrolleri gerekli midir?

İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar takip edilmelidir.

Kız çocukların sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmeleri normal midir?

1 yaşından sonra kız çocuklar erkek çocuklara oranla daha sık idrar yolu enfeksiyonu geçirirler. İdrar yolu enfeksiyonlarının hem kız hem de erkek çocuklar için çok önemli olduğu ve mutlaka doktor takibi gerektirdiği unutulmamalıdır.

http://www.anadolusaglik.org/