Vezikoüeteral reflü nedir?
Normal koşullarda, idrar böbreklerden idrar kesesine (mesane) doğru gider. İdrar kesesindeki idrar ise idrar kanalı (üretra) yolu ile vücudun dışına atılır. İşeme sırasında idrar kesesinde ki idrarın üst idrar yoluna ya da böbreğe geri kaçışına vezikoüreteral reflü (VUR) denir.
VUR görülme sıklığı nedir?
Sağlıklı çocuklarda VUR sıklığı %1-2 dir.
İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda VUR sıklığı %30-40, anne karnında yapılan ultrasonografide böbrekte genişleme saptanan çocuklarda VUR sıklığı %25 olarak bildirilmektedir.
VUR’lu çocukların kardeşlerinde VUR olasılığı %50 ye yaklaşmaktadır.
VUR önemli midir?
VUR varlığında, idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda, idrarda görülen mikropların böbreklere ulaşması kolaylaşır. Geçirilen her idrar yolu enfeksiyonu böbreklerde kalıcı hasar yapabilir. Böbrekte hasar (leke) bırakan iltihap ileri yaşlarda yüksek tansiyon hastalığına (hipertansiyon), böbrek fonksiyonlarında bozulmaya (ürede yükselme) neden olabilir.
Hangi çocuklar böbrek zedelenmesi açısından risk taşır?
İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi gecikir ise ya da yetersiz tedavi edilir ise böbreklerde hasar gelişebilir.
Ayrıca VUR derecesi yüksek olan çocuklarda, ateşli idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda, yineleyen idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda böbreklerde zedelenme riski daha yüksektir.
VUR dereceleri var mıdır?
VUR beş derecede değerlendirilir. I., II. ve III. derede VUR hafif – orta şiddette VUR, IV. ve V. derece VUR ise ağır şiddette VUR olarak kabul edilir.
VUR nasıl saptanır?
İşeme sistoüretrografi (VCUG) filmi ile üretra, mesane, üreterler ve böbrekler değerlendirilir. VUR derecesi saptanır.
VCUG (sondalı film) testi nasıl yapılmaktadır?
Çocuğa idrar sondası takıldıktan sonra ilaçlı madde sondadan verilerek idrar torbasının dolması sağlanır. Bu sırada röntgen filmleri çekilerek idrar torbasının şekli, idrarın böbreklere ve idrar yollarına kaçıp kaçmadığı, uretranın şekli görüntülenir.
Hangi çocukları VUR açısından değerlendirilmelidir?
1. Anne karnında böbrek genişlemesi saptanan çocuklar
2. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar
3. İşeme bozukluğu olan çocuklar
4. Birinci derece yakınlarında VUR öyküsü olan çocuklar
5. Ultrasonografi ile küçük böbrek saptanan ya da böbrek toplayıcı sistemde genişleme belirlenen çocuklar
6. Ek bulgu olarak VUR’u olabilecek çocuklar
VUR nasıl tedavi edilir?
VUR tedavisi çocuk böbrek hastalıkları uzmanı, çocuk ürolojisi uzmanı ve çocuğu takip eden çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından ekip olarak yapılır.
Her çocuk ayrı değerlendirilir.
Çocuğun yaşı, idrar yolu enfeksiyonunun yineleme durumu, VUR derecesi, böbrekte hasar olup olmaması dikkate alınarak ilaç tedavisi ya da ameliyat tedavi seçenekleri gözden geçirilir.
Hafif – orta dereceli VUR’un çocuk büyüdükçe kendiliğinden iyileşme olasılığı vardır.
Bu süre içinde idrar yolu enfeksiyonu gelişimi açısından çok dikkatli olunmalı, yakınma olmasa bile düzenli aralıklarla idrar kültürü testi yapılmalıdır.
Bazı çocuklara, akşamları verilmek üzere, düşük dozda koruyucu antibiyotik tedavisi başlanabilir.
Bazı çocuklar ise hastalığın değerlendirme sonucuna göre tanı konduğunda ya da takip dönemi içinde çocuk böbrek hastalıkları uzmanı, çocuk ürolojisi uzmanı tarafından yapılan konsey toplantılarında değerlendirilir ve uygun tedavi seçeneği (ilaç / ameliyat / takip gibi) belirlenir.
Çocuğun klinik durumu, ileri derece VUR, izlem sırasında böbrekte yeni hasar oluşması, durumunda ameliyat ile VUR’un düzeltilmesi gerekebilir.
VUR’lu çocuklar nasıl izlenmelidir?
İdrar yolu enfeksiyonu gelişimi açısından çok dikkatli olunmalı, düzenli aralıklarla idrar kültürü testi yapılmalıdır.
İzleyen ekibe göre değişmekle birlikte başlangıçta her ay, daha sonra her 3 ayda bir ve arada idrar yolu enfeksiyonu yakınmaları ortaya çıkarsa hemen idrar tahlili ve idrar kültürü yapılmalıdır.
Bu çocuklar takip edilirken öncelik böbrek hasarının önlenmesi olmalıdır.
Belli aralıklar ile çocuğun fizik muayenesi, kan basıncı ölçümü, böbrek fonksiyon testleri, ultrasonografi değerlendirilir. Klinik duruma göre VCUG ve DMSA istenebilir.
