IMDB linki: http://www.imdb.com/title/tt0015648/

IMDB puanı: 8.1

Potemkin Zırhlısı çocuklarla izlenir mi yahu? İzlenmezse hata olur. 10 yaş üzeri bütün ergenlere izletilmesi, birlikte izlenmesi gereken bir filmdir kendisi. Sinema tarihinin en önemli, 1000, 100, 10 filmi listesinde mutlaka yer alır, keza sinema biraz da onunla başlamıştır.

Sergey Eisenstein Sovyet devrimi esnasında sanatçılık etmiş bir büyüğümüz. Einstein’la karışan adını herkes bilir, Potemkin’i pek çoğu duymuştur. Ama hakkını vererek izleyen azdır. Çocukların izlemesinin, onların sinema kültürü üzerinde büyük bir etkisi olacağı aşikar. Çocuklar sinemanın nasıl başladığını, nereden geldiğini bu şekilde anlayabilecektir. Elbette önce, sizin kısa bir sunum yapmanız şart: Çocuğa 75 dakikalık bu eski filmin neden önemli olduğunu anlatmanız gerekir.

Potemkin Zırhlısı sinemada bugün bildiğimiz anlamda kurgunun esaslarını ortaya koymuş esaslı filmlerden biridir. Kamera aygıtının devasa boyutlarda olduğu bir dönemde bugünün müzik videolarına taş çıkartan çekimleriyle, bilumum aksiyon filmlerinin çarpıcı kurgularına öncülük eden kurgu mantığıyla eşsizdir. Bu filmle birlikte sinemasal zaman keşfedilmiş, gerçek zamanın yerine sinemaya özgü zaman birimine geçilmiş ve sinemanın atası tiyatrodan esaslı kopuşu gerçekleşmiştir. Çünkü, o zamana kadar tiyatro sahnelerinin filme kaydedilmesi olarak kabul edilen sinema, bu filmle kendi zaman birimine kavuşmuş olur.

Eisenstein 27 yaşındayken devrimin yıldönümü için sipariş edilen Potemkin yıllar yılı hem Sovyetler’de (proleterya anlamaz denerek), hem Avrupa’da (komünist propagandası denerek) yasaklanmış. 70’lerde aslı sessiz olan filme Şostavokiç müzikleri eklenerek restore edilmiş. 90’larda İstanbul’da, tıpkı ilk gösterimlerde olduğu gibi canlı müzik eşliğinde sunulmuş.

Potemkin Zırhlısı (Semir Arslanyürek’e göre Patyomkin olarak okunmalı) özünde bir propaganda filmidir, ama Eisenstein’in elinden sinema klasiği olarak çıkmıştır. Doğru koşullarda izlendiğinde, herkes üzerinde benzer duyguları uyandırır: Sokağa çık ve isyan et. Doğru koşullar nedir? Birincisi, küçücük ekranlarda yalandan izlemeyiniz, ikincisi, sinema atmosferi (sessiz ve karanlık) yaratınız ve üçüncüsü filmi izlerken aralara girip açıklamalar yapmayınız. Bunlar gerçekleştiğinde çocuklar yeterli ilgiyle izleyebiliyor.

Filmin inanılmaz bir başka gücü, bir kahramanının olmamasından kaynaklanıyor. Alıştırıldığımız üzere bir ya da birkaç kahramanın peşinden gittiğimiz dramların tersidir bu film. Kahraman geminin tüm personelidir ve hemen hiçbiri çok fazla öne çıkmaz. Her şey bir kenara, bunun çok ilginç bir boyut olduğuna, çocukların filme iştahını arttıracak bir öğe olduğuna inanıyorum. Dramatik yapılar üzerine bu şekilde düşünebilmek çocuklar için oldukça eğitici.

Bu filmi 30’lar İspanyası’nda devrimciler barikata çıkmadan önce motive olmak için izlermiş. Bunu aktaran da bir başka büyük yönetmen: Luis Bunuel. Eh, böyle bir film yapabilmek büyük bir onur, bana göre.

Odessa merdivenleri sahnesini özellikle dikkatle izleyiniz. Bu sahne sayısız kuramcı ve eleştirmen tarafından incelenmiş bir zirvedir. Çocukların o sahnenin kurgusu üzerine düşünmeleri de güzel olacaktır.

Filmden replikle bitirmek isterdim. Ama bu film sessiz. En iyisi “Ne büyüksün Eisenstein” diyelim.