Tıbbi anamnezlerden, klinik muayenelerden ve destek incelemelerden elde edilenveriler referans bilgilere göre değerlendirilir. Bir hastanın durumu tipik bir hastalık durumuna benziyorsa, klinisyen gözlemlerine dayanarak tanı koyabilir (pozitif tanı). Gözlenen semptomlar ve bulgular öngörülen hastalığa uymuyorsa, o zaman bu bilgilere göre öngörülen hastalığın ekarte edilmesi / dışlanması yoluyla da tanı konabilir (ekarte ederek tanı koyma).
Tıbbi laboratuvar verilerinin yorumlanması karşılaştırma yapılarak karar almaya tipik bir örnektir. Bu karar sürecinde, klinik laboratuvar testlerine göre karar verebilmek için sadece sağlıklı popülasyon değerleri değil, aynı zamanda ilişkili hastaların laboratuvar sonuçları da referans alınabilir. Geçmişte kullanılan normal değerler teriminin, normal sözcüğünün çeşitli anlamları olmasından dolayı karışıklık yarattığı gözlenmiş ve kullanılmaması gerektiği düşünülmüştür. Uluslararası Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbi Federasyonu (IFCC) referans değerler teriminin ve bununla ilişkili olarak referans birey, referans sınır, referans aralık ve gözlenen değerler terimlerini önermiştir.
Referans değerler teriminin önüne değerlerin hangi temele göre elde edildiğini veya neyi / hangi grubu temsil ettiğini gösterir bir sıfat eklenerek kullanılmaktadır. Diyabetik hastalar, yatan-diyabetik hastalar ve ayakta tedavi gören-diyabetik hastalar gibi. Referans değerlerin başına hiçbir sıfat eklenmeden kullanıldığı zaman popülasyonun referans değerleri kastedil mektedir.Referans bireyler yaş, cinsiyet ve diğer karakteristiklere göre alt gruplara ayrılabilirler.
Gruplara ayırmanın amacı bireyler arasındaki varyasyonların en aza indirilmesidir. Tıbbi laboratuvarlarda elde edilen hasta sonuçları yorumlanırken mutlaka referans değerlerle karşılaştırılırlar. Klinisyenlere yorumlama için gerekli olan referans değerler hakkında bilgi verilmelidir.En uygun yol laboratuvar test raporunda hasta sonuçları yanında yaşa ve cinsiyete göre referans değerlerin belirtilmesidir.Testler için belirlenen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen değerlerin % 95’ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek için genel bir baz oluşturur. Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler hastadan hastaya varyasyonlar gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durumlarda metoda bağlı olarak referans aralığı da değişebilir. Rapordaki referans değerler aktüel olan değerlerdir.
Kaynak: TİETZ Fundamentals of Clinical Chemistry
