Gebelik gelişiminde 11. hafta
Plasentası ile anneden alışverişe başlayan fetüsün büyümesi devam eder. Hemen tüm yapılar ve organlar oluşmuş ve çalışmaya başlamıştır.
Bu hafta 4-4,2 cm ve yaklaşık 7 gram. Tırnakları, göz kapakları ortaya çıkmış ve göz rengini belirleyecek olan “iris” oluşumu da başlamış durumda.
Parmaklar ve topuklar ayrılır. Saç ve tırnaklar büyümeye başlar. Cinsiyet organları, uygun cinsiyet karakterlerine göre oluşmaya devam eder. Bir iki hafta içinde ultrason ile cinsiyet yorumu yapılabilir.
Amniyo sıvısı birikmeye ve böbrekler çalışmaya başlar. Bu sıvının çoğu sudan oluşur ve bebeğin rahim içinde hareketine dış etkenlerden korunmasına rahat büyümesine yardımcı olur.
Bağırsak duvarlarındaki kaslar besinleri sindirmek için kasılmaya başlarlar.
Bu haftalar sonunda gebeliğin en kritik dönemleri geçmiş olur. Çünkü ilk 3 ay “oluşum dönemi” olarak geçerken, sonraki 6 ay “gelişim dönemi” olarak anılıyor; yani bebeğin ilk 3 ay sonunda oluşan tüm organları geriye kalan 6 aylık dönemde büyüyor.
11. haftadan itibaren bebeğin organ gelişimi tamamlandığı için artık sağlıklı olup olmadığına dair testlerin zamanı gelmiştir. “Erken tarama, ikili test, renkli ultrason” denilen ve özellikle Mongolizm, ”Down” sendromu riskini belirleyen tarama test haftalarına girilmektedir.
Ortalama 12. haftada yapılan tarama testi ile bebeğin burun kemiği ve ense kalınlığı değerlendirilir. Bebeğin ense kalınlığı, ultrasonografide bebeğin boynunun arka kısmında koyu renkli olarak görünen kısmı anlatmak için kullanılan bir terimdir. Başta down sendromu ve trizomi 18 gibi kromozom anomalileri ile artmış ense kalınlığı arasında sıkı bir ilişki olduğu bir çok çalışma ile kanıtlanmıştır. Bunun yanında bebeğin sahip olduğu bir takım kalp, böbrek ve akciğer hastalıklarında da ense kalınlığının artmış olacağı bilinmektedir. Ayrıca genel olarak beden yapısına bakılır. Kanda bazı maddeler(beta HCG’nin serbest kısmı (gebelik hormonunun kanda dolaşan serbest kısmı) ve PAPP-A (gebeliğe özgü protein A – pregnancy associated plasma protein A) ölçüldükten sonra bilgisayar programı ile riskin artıp azalmadığına dair bilgi verilir. Ancak önemli olan bu testin tarama testi olduğunun bilinmesidir. Yani kesin tanı koydurmaz ve sadece risk bilgisi verir.
Riskin arttığı durumda kesin tanı için koriyon villus biyopsisi(anne adayının karnına iğne batırmak yolu ile plasentadan parça alma işlemi) ya da amniyosentez(anne adayının karnına iğne batırmak yolu ile bebeğin içinde yüzdüğü sudan örnek alma işlemi) konuşulur.
İnvaziv dediğimiz bu teşhis amaçlı testler ile gerçek ortaya çıkar ama bu testlerin bebeği kaybetme riski içerdiğini bilmeliyiz. Günümüzde giderek artan biçimde kullanıma giren ve anne kanından bebeğin hücrelerini ayırarak mongolizm ve diğer hastalıkları belirleyen testler uygulanmaktadır. Yaklaşık üç hafta içinde % 100 e yakın sonuç veren bu testlerin bebeğe zararı yoktur.
Artık rahim yavaş yavaş karından hissedilebilir büyüklüğe gelmektedir. Rahim büyümeye devam ettiği ve rahim pelvis kemiklerinin (leğen kemiği) arkasından karına doğru tam olarak yer değiştirmediği için sık idrara çıkma şikayetleri genellikle devam etmektedir.
Bulantılar tam olarak kesilmese de azalmaya başlamıştır. İştah da düzelmektedir.
Hamilelikte sık rastlanan ve son haftalarda zorlayıcı olabilen bel ağrılarından korunmak için şimdiden tedbir alınmalı. Adaleleri kuvvetlendirmek için hafif yürüyüşler ve yüzme önerilir. Baba adayının da bu aktivasyonlara katılması çok iyi olur.
Gebelik gelişiminde 12. hafta
12. hafta gebelik muayenesinde çok önemli. Erken tarama , bebeğin iyilik halinin ilk olarak ayrıntılı değerlendirildiği ve ilgili testlerin istenildiği hafta.
Ayrıca düşük riski ve gebeliğin sonuna kadar devam etme şansı giderek artmaktadır.
Bebek hızla büyümeye devam ediyor. Yüzü oluşmuş, bağırsaklar karın içerisine yerleşmiş, dişlerinin yeri belli olmuş ve sindirim hareketleri başlamıştır. Ses telleri şekillenmeye başlamıştır. Karaciğeri çalışmaya başlar. Karaciğer kanın temizlenmesi, besinlerin depolanması ve büyüme için gerekli maddelerin temin edilmesini sağlar. Pankreas insülin üretmeye başlar. Santral sistemi biraz daha olgunlaşmıştır. Cinsel organlar gelişimi iyice tamamlanmaya yakın olsa da erkek bebeklerin testisleri hala karın içlerinde olduklarından cinsiyeti söylemek hala zordur.
Boyu 5,2-5,6 cm, ağırlığı 12-16 gr kadardır.
Ortalama 12. haftada yapılan tarama testi ile bebeğin burun kemiği ve ense kalınlığı değerlendirilir.
Bebeğin ense kalınlığı, ultrasonografide bebeğin boynunun arka kısmında koyu renkli olarak görünen kısmı anlatmak için kullanılan bir terimdir. Başta down sendromu ve trizomi 18 gibi kromozom anomalileri ile artmış ense kalınlığı arasında sıkı bir ilişki olduğu bir çok çalışma ile kanıtlanmıştır. Bunun yanında bebeğin sahip olduğu bir takım kalp, böbrek ve akciğer hastalıklarında da ense kalınlığının artmış olacağı bilinmektedir. Ense kalınlığının uygun ölçümün yapılabilmesi için bebeğin uygun pozisyonda olması, gelişiminin 11 hafta ile 13 hafta 6 gün arasında olması ve de baş-popo mesafesi 45-84 mm arasında olması gerekmektedir.
Ayrıca genel olarak beden yapısına bakılır.
Artık anne adayları kendilerini çok daha iyi hissetmektedirler. Sabah bulantıları ve kusmalar kesilmiştir. Rahim artık karın içine doğru büyüdüğü için sık idrara çıkma şikayetleri de ortadan kaybolmuştur.
Bu haftada karşılaşılabilinen şikayetlerden biri diş eti kanamalarıdır. Bunun gebelik nedeniyle diş etlerinde hassasiyetin artması sonucunda olduğu bilinmelidir. Normalde kullanılandan daha yumuşak uçlu diş fırçalarının kullanılmaya başlaması, şikayetin azalmasına yardımcı olacaktır. Yine bilinmesi gereken gebeliğin her döneminde her türlü diş tedavisinin yapılabileceğidir. Dişin röntgeni çekilebilir anestezi uygulanabilir. Dişe civalı dolgu yapılmamalıdır. Antibiyotik için jinekoloğun fikri alınmalıdır.
Bu haftaya kadar saç boyanmasına izin verilmezken artık özellikle bitkisel kökenli boyalar ile saç boyatılabilir.
Hormonal değişimlerden kaynaklanan saçınızda ve cildinizde değişiklikler olabilir.
Bazı anne adayları ciltlerinin hamilelikte gerginleştiğini ve adeta güzelleştiğini görürken, bazıları sivilcelerden yakınırlar. Saçlar çoğunlukla hızlı uzar ama hamilelik döneminde saç dökülmesinden de yakınmanız mümkündür. Doğum sonrası bu sorunlar geçecektir.
Karın büyümeye ve bedenin ağırlık merkezi öne kaymaya başlar. Ayakkabı seçiminde yüksek topuk olmayan ,rahat ve ortopedik olanlar tercih edilmelidir.
