Michigan Üniversitesi öğretim üyelerinden Michal Lamb tarafından 7-13 yaşlarındaki çocuklarla yapılan bir araştırma, babanın boşanma ya da ilgisizlik nedeniyle çocuktan uzak olmasının sonuçlarını irdeledi. Araştırmaya göre, bebeklik dönemini atlatmış çocuklar annelerinin ve babalarının yokluğuna aynı tepkileri veriyorlar.

Lamb’in araştırması ilgili bir babanın çocuğun yalnızca olumlu bir özgüven geliştirmesinde değil, aynı zamanda kendi cinsiye rolünü belirlemesinde de belirleyici olduğunu gösteriyor. Babalar bu açıdan hem kız hem erkek çocuklar için önem taşıyorlar. Örneğin bir erkek çocuk babasından bir erkek gibi büyümenin ne demek olduğunu, erkeklerin nelerle ilgileneceklerini ve temel toplumsal davranış kalıplarını öğreniyor. Kızlar ise babalarıyla iletişimleri sayesinde erkeklerle nasıl iletişim kurabileceklerini öğrenebiliyorlar. Dolayısıyla ilgili bir baba hem erkek hem de kız çocukların kişisel gelişiminde olumlu bir etkiye sahip. Ancak babanın çocuğun gelişim sürecindeki varlığı koşulsuz da değil. Babanın ilgisini kendi iradesini dayatarak gösterdiği durumlarda çocuk üzerindeki etkisi olumsuz bir niteliğe bürünüyor.

Babanın ayrılık ya da ilgisizlik nedeniyle çocuğun gündelik hayatından uzaklaşmasının ise pek çok olumsuz sonucu var. Lamb’in araştırması çocukların çoğunluğunun babalarını çok özlediklerini ortaya koyuyor. Özellikle ergenlik döneminde babanın evden ayrılması ya da ölümü uzun bir yas dönemine neden oluyor. Ayrıca babanın yokluğunun hem erkek hem de kız çocukların sosyal davranışları üzerinde de pek çok olumsuz etkisi var. Araştırmaya göre babanın çocuğun gelişim sürecindeki eksikliği arkadaş edinmede isteksizlik, okulda uyumsuzluk, özellikle matematik ve pozitif bilimlere ilişkin derslerde başarısızlık gibi sonuçlara neden oluyor.

Araştırma sonuçları, babanın çocukların gelişim sürecindeki etkisini büyük bir açıklıkla ortaya koyuyor. Eğer boşanma gibi bir nedenle çocuğunuzun gündelik hayatında eskisi kadar olamayacaksanız bile, onunla iletişim kurmanın bir yolunu bulmanız çok önemli. Bu aşamada annelerin de çocuğun babasıyla geçireceği zamanın niteliğini artırmak için her iki tarafa da yol gösterici olmaları beklenebilir.

Eğer çocuğunuzu yalnızca hafta sonları görebiliyorsanız, hafta sonunuzu sadece ona ayırmayı becerebilmelisiniz. Birlikte yürüyüş yapmak, bahçede ya da evde çalışmak, koşmak, konuşmak, çocuğunuzla iletişim kurabileceğiniz etkinlikler üzerinde kafa yormak çok önemli. Çocukların babalarıyla geçirdikleri hemen her anı hatırlıyor olmaları, bu anların aslında ne denli az olduğunu ve onlara ne denli önem verdiklerini de gösteriyor. Kimi babaların boşanmadan sonra çocuklarıyla aralarının daha da iyi olduğunu düşünmelerinin altında da aslında sınırlı da olsa bu zamanın daha nitelikli bir şekilde geçirilmesi için nihayet çaba göstermeye başlamalı yatıyor. Elbette boşanmış babalar da çocukları için önemli bir rol model olmaya devam edebilirler, yeter ki düzenli olarak onunla iletişim kursun ve ilgilerini esirgemesinler.

Son olarak, babanın kalıcı olarak çocuğun hayatından çıktığı durumlarda da yapılabilecekler var. Bir erkek kardeş, amca-dayı ya da büyükbaba babanın yokluğundan dolayı ortaya çıkacak boşluğu telafi edebilir. Okuldan sonra geçirilecek birkaç saat, sohbet babanın yokluğunun yaratabileceği tüm sıkıntıları ortadan kaldırmasa bile azaltacaktır.

Nina Chen, Ph.D.
Gelişim Uzmanı, Missouri Üniversitesi

Kaynaklar

Arbuthnot, J. & Gordon, D. (1996). What about the children: A guide for divorced and divorcing parents. The Center for Divorced Education.

Lamb, M. (1981). The role of the father in child development. New York: John Wiley.