Efsane dilden dile dolaşan, kaynağında farklı dilde farklı bilgi demektir. Çoğu zaman küçücük bir vaka, abartılır abartılır ve inanılması güç bir öyküye dönüşür. Klinik psikolog Alan Kazdin, çocukların davranışsal sorunlarına çözüm olarak önerilen kimi efsanevi yöntemlerin neden geçersiz olduğunu anlatıyor.
Ceza davranışı değiştirir
Bir çok ebeveyn çocukların yaptıkları kötü şeyler karşılığında cezalandırılmalarının davranış sorunlarını ortadan kaldırdığına inanır. Dr. Kazdin ise aynı fikirde değil. Ona göre bağırmak, gözleri belertmek, çocuğu odasına kapatmak, sokağa çıkmasına izin vermemek gibi cezalar davranış problemlerini tek başlarına çözemedikleri gibi, fazlaca tekrarlandıklarında kötüleşmesine neden olabiliyorlar. Üstelik etkileri de geçici oluyor. Bunun yerine çocuk cezalandırılıyorsa bile neden cezalandırıldığının bütün açıklığıyla ve anlayabileceği bir dille ona anlatılması gerekiyor. Davranışının sonuçlarından haberdar edilen, yani neden cezalandırıldığını bilen çocuk davranışlarının yalnızca kendisini değil, başkalarını da etkilediğini öğrenerek geliştirdiği sorumluluk duygusuyla ve kendi inisiyatifiyle problemlerini çözmeli.
Manipülatif çocuk
Çocuğun kimi ihtiyaçlarını kimi zaman ebeveynleri manipüle ederek elde ettiği söylenir. Kimi durumlarda bu tespit doğrudur da. Dr. Kazdin, çocuğun dikkat çekmek için sergilediği kimi davranşların üzerindeki beklenti yükünden kaynaklanabileceğini ifade ediyor. Ona göre ebeveynin ilgisizliği ya da aşırı ilgisi, çocuktan beklentilerin onun gücünün üstünde olması gibi durumlarda çocuk manipülasyonu bir çıkış yolu olarak kullanıyor. Dolayısıyla bu problemi çözmek için çocukla ebeveyn arasındaki ilişkilerin gözden geçirilmesi gerekiyor.
Tekrarlamak davranış sorunlarını çözer
Yapması ve yapmaması gerekenleri çocuğa sürekli hatırlatmanın, onun davranış problemlerini çözebileceği yolundaki inanış da doğru temellere dayanıyor sayılmaz. Kazdin bu konuda yapılan araştırmalara göndermeler yaparak bir şeyi 50 kez tekrarlamanın, bir ya da iki kez ama anlaşıldığından emin olarak söylemek kadar etkili olmadığını kaydediyor. Bunun yerine çocuğun motive edilmesini öneriyor ayrıca.
Ödüllendirmek çocuğu şımartır
Pek çok ebeveyn, ödüllendirmenin çocuğun ebeveynden beklenti düzeyini yükselttiğini ve şımarmasına neden olduğunu düşünür. Dr. Kazdin bu önermeyle kısmen hemfikir. Lüzumsuz ve aşırı ödüllendirmenin, çocuğu her davranışı nedeniyle takdir etmenin yıkıcı bir etkisi var. Ancak zamanında ve yerinde, gerekçesiyle orantılı bir ödül çocuğun kendinden duyduğu memnuniyeti artırmanın ve onu motive etmenin en iyi yollarından biri.
