Çocukluk çağının ağır seyreden, bulaşıcı bir solunum sistemi hastalığıdır. Tıp dilindeki adı pertusis, zorlu öksürük anlamına gelir. Çincedeki adı yüz gün süren öksürük anlamındadır. Türkçede ise hastalarda görülen boğulur tarzda öksürükten dolayı boğmaca adı verilmiştir.
Boğmaca her yaşta görülebilir. Ancak hastaların % 50 si bir yaşında küçük çocuklardır. Bebeklerde hastalık daha ağır seyreder, hattâ ölüme bile sebep olabilir. Yaş ilerledikçe hastalığın ciddiyeti azalır.
Boğmaca mikrobu (Bordetella pertusis) hava yolu ile, hasta ile yakın temas sonucu bulaşabilir. Mikrop alındıktan sonra ortalama 10 gün sonra burun akıntısı, hafif ateş, gözlerde sulanma ve öksürük şikayetleri başlar. Bu dönem yaklaşık iki hafta kadar sürer. Daha sonra öksürüğün şiddeti giderek artar, daha çok geceleri nöbetler halinde gelir. Bir gün içerisinde düzinelerce nöbet gelişebilir. Nöbetler boğulurcasına art arda gelen öksürük, morarma, kusma ve derin sesli bir iç çekme tarzındadır. Her nöbette yaklaşık 10-30 kez öksürme gerçekleşir ve nöbetten sonra çocuk bitkinleşir. Solunum sisteminde oluşan yapışkan, güç çıkartılabilen salgının birikmesi kusma ile sonuçlanan öksürük nöbetlerinin sebebidir. Beslenme, ağlama, hava kirliliği, sigara dumanı ve bebeği rahatsız eden durumlar öksürük ataklarını başlatabilir. Eğer tedavi edilmezse bu dönem iki ila altı hafta kadar sürebilir. Daha sonra öksürük giderek azalır, haftalar-aylar sonra iyileşme olur.
Hastanın yaşı ne kadar küçükse hastalık o kadar kötü seyreder. Bebeklerde ölüm oranı % 1 civarındadır. Aşılanma, iyi bakım, iyi beslenme ölüm olasılığını azaltır.
Özellikle bebeklerde ciddi seyredebilen bu hastalıktan korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Sağlık Bakanlığı tüm bebekleri ikinci, üçüncü, dördüncü ve 18. aylarda sağlık ocakları vasıtası ile ücretsiz olarak aşılamaktadır.
Boğmacadan şüphelenildiği zaman hemen doktora müracaat edilmelidir. Çünkü bu hastalığın tedavisi ne kadar erken başlarsa hastalığın gidişi o kadar iyidir. Hastalığı ağır geçirenler, özellikle altı aydan küçük bebekler hastaneye yatırılarak tedavi edilmelidir.
Eğer hastanın evde tedavisi kararlaştırılmışsa öksürük nöbetlerini başlatabileceği için çocuğu sıkıntıya sokabilecek olaylardan kaçınmak gerekir. Yanında sigara içilmemesi, temiz hava sağlanması, yemeklerden sonra öksürüyor ve kusuyor ise sık sık ve azar azar mümkünse öksürük nöbetlerinden sonra beslenmesi gerekir.
Hastalığın başka çocuklara bulaştırılmaması için hastanın özellikle küçük çocuklardan uzak tutulması lazımdır.
